Σας έχει τύχει ποτέ να καταδιώκουν όλη μέρα τα σκυλιά και λαγός να μη φαίνεται πουθενά; Έχετε ποτέ διερωτηθεί “μήπως τα σκυλιά κυνηγούν λαγούς φαντάσματα;”

του Μανούσου Χαλκιαδάκη

Χειμώνας του 1980. Βρίσκομαι στην Αθήνα για τις σπουδές μου και δεν μπορώ να συμβιβαστώ στη σκέψη ότι για 4 – 5 χρόνια θα κυνηγώ μόνο φτερωτά στην Κοπαΐδα, τα Σκορπονέρια, τον Άγιο Μερκούριο, το Κατσιμίδι, το Μαραθώνα, την Αυλώνα, τις Κονίστρες, την Τανάγρα, τη Στυλίδα με τους φίλους μου “πουλάδες” της Μεταμόρφωσης…
Για καλή μου τύχη, μου συστήνουν έναν λαγά (και στη συνέχεια καλό φίλο) που κυνηγά σε χαμηλά και γενικά “ντυμένα” εδάφη, 300 χιλιόμετρα περιμετρικά της Αττικής, με ημίαιμα λαγόσκυλα μεσαίας – μεγάλης δίωξης.
“Από έξι μέχρι δέκα – δώδεκα λαγούς ξεφωλιάζουν κάθε μέρα”, μου είχε πει στην πρώτη μας συνάντηση, “το μόνο που θέλω από εσένα που ξέρεις από λαγοκαρτέρια, είναι να κινείσαι γρήγορα σ’ αυτά για να χτυπάς τους λαγούς”… Παχουλοί αριθμοί μου φάνηκαν, αλλά ωστόσο ήμουν περίεργος να δω τι πραγματικά συμβαίνει, πως γίνεται μέσα σε μια ολιγόωρη χειμωνιάτικη μέρα να ξεφωλιάζονται έστω και έξι λαγοί από κλασικούς διώκτες και να προλαβαίνουν τα λαγόσκυλα να τους καταδιώκουν όλους με τις ώρες…
Καταστρώσαμε το σχέδιο της πρώτης ημέρας, βρήκα γρήγορα τα καλύτερα καρτέρια, αλλά κατά παράδοξο τρόπο τους λαγούς δεν τους προλάβαινα. Τα σκυλιά με λυσσαλέο πάθος ξεχύθηκαν στον κυνηγότοπο αρχίζοντας σε λίγα λεπτά την πρώτη καταδίωξη, πράγμα που αρχικά μου προκάλεσε ρίγη συγκίνησης. Σάρωναν τον κυνηγότοπο σε μεγάλη ακτίνα έρευνας, καταδιώκοντας από τη μια, καταδιώκοντας από την άλλη, αλλά πουθενά λαγός. Μου έβγαινε η γλώσσα να τρέχω όλη μέρα να πάρω έγκαιρα θέση στα καρτέρια, αλλά μάταια. Τα μάτια μου δεκατέσσερα στα περάσματα, στα μονοπάτια, κι εκεί που ήμουν χίλια τοις εκατό σίγουρος ότι ο λαγός δεν πέρασε, τελικά τα σκυλιά έρχονταν και περνούσαν από αυτά καταδιώκοντας… κατά τη γνώμη μου φαντάσματα! Ναι, φαντάσματα… γιατί δε θα μπορούσε να ήταν όλοι οι λαγοί αόρατοι!
“Μα για ποια φαντάσματα μου μιλάς;”, μου έλεγε ο φίλος μου, “δε βλέπεις! δεν ακούς τι καταδιώξεις γίνονται; Κάθε μισάωρο ξεφωλιάζουν κι άλλον!”
Το σκηνικό συνεχιζόταν για μερικές ημέρες και το μόνο που είχα καταφέρει ήταν να χτυπήσω ένα λαγό, που κι αυτός φαινόταν να είχε πορεία διαφορετική από αυτήν των σκυλιών, λες και είχε ξεφωλιαστεί από τη φασαρία και τα τρεχαλητά των σκυλιών κι όχι από καθαρή ιχνηλασία.
Περισσότερο ταλαιπωρία παρά κυνήγι ήταν αυτό που για πρώτη φορά στη ζωή μου βίωνα, γιατί εκτός των άλλων καταφέρναμε αργά το απόγευμα να μαζέψουμε τα σκυλιά και να φύγουμε, ωστόσο ήταν μια μεγάλη πρόκληση για μένα να εξακριβώσω τι ακριβώς συμβαίνει. Έχασα τον ύπνο μου σπάζοντας το κεφάλι μου και προσπαθώντας να βρω τρόπο να προλαβαίνω αυτά τα “φαντάσματα λαγούς”, αλλά μάταια. Επειδή και η μουρμούρα του φίλου μου όσο πήγαινε και γινόταν πιο έντονη, του πρότεινα να κυνηγήσουμε δυο τρεις φορές σε καθαρό κυνηγότοπο που να έχουμε καλή ορατότητα και να δούμε επιτέλους τι συμβαίνει.
Μετά από πέντε – έξι συνεχόμενες εξόδους στα ανοιχτά βουνά της Καρύστου, και εξοπλισμένοι με καλά κιάλια, είχαμε πια σιγουρευτεί ότι το μεγάλο σκυλί της παρέας, ένα ημίαιμο θηλυκό με πολλές φωνές στο ντορό, καταδίωκε πράγματι λαγούς φαντάσματα, παρασύροντας μαζί του τα υπόλοιπα και μικρότερα σε ηλικία σκυλιά.
Το πρωί, μόλις τα αφήναμε ελεύθερα, άρχιζαν να ιχνηλατούν ζεστά και “στρωτά” αλλά μετά από μερικά λεπτά εκδήλωναν υπερβολικό άγχος και βιασύνη στην ιχνηλασία τους και συνήθως το μεγάλο θηλυκό άρχιζε πρώτο, παρασύροντας και τα υπόλοιπα σε φαινομενική καταδίωξη με ακατάπαυτες φωνές. Αφού καταδίωκαν για 500 – 1000 μέτρα, σταματούσαν, άρχιζαν ξανά ιχνηλασία σε γρήγορο ρυθμό και μετά από λίγο άρχιζαν πάλι την τρελή καταδίωξη.
Μόνο δυο φορές, σε όλες αυτές τις εξόδους, κατάφεραν στις ολιγόλεπτες ιχνηλασίες τους να ξεφωλιάσουν δύο λαγούς, οι οποίοι μάλιστα μπήκαν στα σακίδιά μας. Όλες τις υπόλοιπες φορές έκαναν “κούφιες” καταδιώξεις, κάτι σαν “γιουρούσια”. Πράγματι, η λέξη “γιουρούσι” ήταν αυτή που μου ερχόταν στο μυαλό κάθε φορά που τα έβλεπα να ξεχύνονται στην υποτιθέμενη καταδίωξη.
Αυτό το σκηνικό γινόταν σχεδόν για όλη τη διάρκεια της ημέρας και στο τέλος καταστρώναμε ολόκληρο σχέδιο για να τα πιάσουμε και να φύγουμε από τον κυνηγότοπο.
Επειδή μέχρι τότε κυνηγούσαν μόνο στα πυκνά και δεν υπήρχε καλή ορατότητα, ο φίλος μου πίστευε ότι όλα αυτά τα “γιουρούσια” ήταν κανονικά ξεφωλιάσματα. Προσπαθούσε λοιπόν να χτυπήσει τους λαγούς αλλά μάταια, γιατί τα φαντάσματα δεν τα χτυπά κανείς εύκολα.
Μετά την πρώτη μου αυτή εμπειρία από εκείνα τα “γιουρουσόσκυλα”, αρκετές φορές μέχρι σήμερα έχω συναντήσει στους κυνηγότοπους σκυλιά με ακριβώς ίδια συμπεριφορά.
Τα “γιουρούσια” να διαδέχονται το ένα το άλλο, αλλά λαγός να μη φαίνεται πουθενά! Ίδια και απαράλλαχτη συμπεριφορά τόσο σε ημίαιμα όσο και σε καθαρόαιμα λαγόσκυλα. Όσες φορές μάλιστα κάποιος συνάδελφος μου μιλά για λαγόσκυλα φαινόμενα μεγάλης δίωξης με πολλαπλά ξεφωλιάσματα στα ντυμένα εδάφη, πάντα η ίδια σκέψη μου έρχεται στο μυαλό: “μάλλον για “γιουρουσόσκυλα” θα πρόκειται”.
Όσοι έχουν ζήσει από κοντά τέτοια σκυλιά, διαπιστώνουν ότι πρόκειται για λαγόσκυλα με αχαλίνωτο και αστείρευτο κυνηγετικό πάθος, άριστη μύτη, αλλά πάντοτε σε συνδυασμό με χαμηλό επίπεδο ευφυΐας. Συνήθως φωνακλάδες και στο ντορό και στην καταδίωξη. Ενώ εκτός κυνηγότοπων είναι σχετικά ήρεμα σκυλιά, στον κυνηγότοπο σου δίνουν την εντύπωση ότι οι οσμές τα τρελαίνουν στην κυριολεξία και με πραγματική λύσσα ξεχύνονται πίσω από τα οποιαδήποτε ίχνη βρίσκουν στο πέρασμά τους, τρέχοντας να προλάβουν το θήραμα. Ακολουθάνε απίθανες και ανεξέλεγκτες πορείες μέσα στον κυνηγότοπο, χωρίς να ακούνε τα καλέσματα του κυνηγού, αψηφώντας τον οποιοδήποτε κίνδυνο και ανασταλτικό παράγοντα (δίψα, κούραση, αυτοκινητόδρομους, καύσωνα, βροχή, κρύο κ.λπ) θα μπορούσε να σταματήσει την τρελή τους κούρσα.
Σταματάνε για λίγο σε κάθε νέο ίχνος που βρίσκουν κάνοντας μια σύντομη, πολύ νευρική και γεμάτη άγχος ιχνηλασία. Αν τύχει να είναι διπλά ίχνη και καταφέρουν άμεσα να ξεφωλιάσουν το λαγό, όλα καλά. Αρχίζει μια ανελέητη καταδίωξη, που παρά το γεγονός ότι σχεδόν ποτέ δε βρίσκεται κοντά ο κυνηγός για να χτυπήσει το θήραμα, υπάρχουν πολλές πιθανότητες με την πολύωρη αυτή καταδίωξη ο λαγός να πέσει σε κάποιο καρτέρι. Αν όμως μέσα στα λίγα αυτά λεπτά δεν ξεφωλιαστεί ο λαγός, προφανώς το υπέρμετρο άγχος τα ωθεί στο να αρχίσουν με πολλές φωνές να καταδιώκουν ένα λαγό – φάντασμα. Μετά από κάμποσες εκατοντάδες μέτρα, αφού δεν “κρατάνε μυρουδιά” καταλαβαίνουν ότι καταδιώκουν ένα τίποτα και σταματούν μόλις βρουν ίχνη άλλου λαγού, ξεκινώντας πάλι από την αρχή…
Η “κούφια” αυτή καταδίωξη, οπτικά και ακουστικά, δε διαφέρει σχεδόν καθόλου από την πραγματική, εκτός από τη διάρκειά της που είναι συντομότερη. Επειδή μάλιστα αυτό το “γιουρούσι” το παρουσιάζουν πάντα τα σκυλιά που κυνηγάνε στα πυκνά, χρειάζεται αρκετή εμπειρία από το λαγοκυνηγό για να καταλάβει τι πραγματικά συμβαίνει. Η ορατότητα στα πυκνά είναι μειωμένη και η ακουστική εικόνα είναι σχεδόν όμοια με την πραγματική καταδίωξη.

Το πιο τραγικό είναι να βρίσκεις τελικά το παθιασμένο λαγόσκυλο των ονείρων σου και κάποια στιγμή να συνειδητοποιείς ότι πρόκειται για γιουρουσόσκυλο. Όσο μάλιστα πιο παθιασμένο, τόσο πιο ακραία συμπεριφορά παρουσιάζει. Τα “γιουρουσόσκυλα” αυτά δεν μπορεί ποτέ να έχουν βελτίωση. Ακριβώς γιατί είναι σφάλμα της κυνηγετικής τους συμπεριφοράς και οι αντιδράσεις τους καθοδηγούνται από το αδάμαστο πάθος τους και είναι ενστικτώδους μορφής. Η έλλειψη ικανοποιητικού επιπέδου ευφυΐας, λειτουργεί ως τροχοπέδη στην κάθε προσπάθεια για βελτίωση του λάθους αυτού με εκπαίδευση. Τη στιγμή που ξεκινάνε το “γιουρούσι”, ούτε ακούνε, ούτε καταλαβαίνουν, ούτε κολάρα τα σταματάνε. Μα κι αν ακόμα άκουγαν και σταματούσαν στο κτύπημα του κολάρου, τι θα κατέγραφαν στο μυαλό τους; Θα κατέγραφαν λοιπόν ότι τιμωρήθηκαν γι’ αυτό που έκαναν τη στιγμή της τιμωρίας. Δηλαδή τιμωρήθηκαν γιατί κυνηγούσαν!!! Αν λοιπόν υπάρχει μια περίπτωση να πειθαρχήσουν στην τιμωρία, αυτή θα είναι να σταματήσουν να κυνηγούν!!!
Το δύσκολο λοιπόν είναι να τους δώσουμε να καταλάβουν το λάθος τους. Δεν μπορούν όμως να το καταλάβουν γιατί κατά τη στιγμή που ξεκινάνε το “γιουρούσι” βρίσκονται σε πολύ μεγάλη ένταση, σε κατάσταση αλλοφροσύνης με ενστικτώδεις αντιδράσεις. Προσωπικά πιστεύω ότι δεν αξίζει να ασχοληθεί κανείς με τη βελτίωση τέτοιων “γιουρουσόσκυλων” με ακραίες αντιδράσεις, και πρέπει να τα απομακρύνουμε το συντομότερο δυνατόν από την ομάδα των υπολοίπων σκυλιών.
Υπάρχουν συνάδελφοι που κάνουν το μοιραίο λάθος να “κολλήσουν” κουτάβια σε “γιουρουσόσκυλα” για να τα εκπαιδεύσουν, πιστεύοντας ότι τα κουτάβια θα παραδειγματιστούν από την κυνηγετική τους μανία. Το μόνο λοιπόν που έχουν καταφέρει όσοι το έχουν δοκιμάσει, είναι να αναπαράγουν… “γιουρουσόσκυλα”.

Πρέπει εδώ να γίνει μια βασική και σημαντική παρατήρηση και διευκρίνιση: ποτέ δεν πρέπει να συγχέουμε το γρήγορο και μεγάλο αλώνι που κόβουν οι πεδινοί ιχνηλάτες, με το “γιουρούσι”.
Ξέρουμε ότι στα πεδινά και στα ντυμένα και μαλακά εδάφη, ο λαγός “απλώνει” την πρωινή διαδρομή καθίσματος σε μεγαλύτερη εδαφική έκταση, απ’ ότι στα ορεινά. Τα μεγάλα λαγόσκυλα που κυνηγούν για πολλά χρόνια στα δάση και στα πεδινά, έχουν συνηθίσει να κόβουν μεγαλύτερο κύκλο αλωνιού (από τους ορεινούς ιχνηλάτες) γιατί όχι μόνο δεν κινδυνεύουν εύκολα να “κυκλώσουν” το λαγό (να τον βάλουν δηλαδή εντός του κύκλου του αλωνιού, άρα να τον αφήσουν πίσω), αλλά μπορεί ήδη ο λαγός να έχει μπροσαλέψει, οπότε με το μεγάλο κύκλο αλωνιού, θα διασταυρωθούν με τα ίχνη της διαφυγής του λαγού και θα αρχίσουν άμεσα να τον καταδιώκουν. Αυτή η συμπεριφορά είναι επιβεβλημένη και ορθολογική για πεδινού τύπου ιχνηλάτες, όταν μάλιστα κυνηγούν σε δάση χωρίς χαμηλή βλάστηση (με καθαρό έδαφος), γιατί εκεί ο λαγός μπροσαλεύει πολλές φορές σε αποστάσεις μεγαλύτερες από 50-70 μέτρα. Όλα σχεδόν τα ενήλικα λαγόσκυλα που έρχονται στην Ελλάδα κι έχουν μάθει να κυνηγούν στις πεδινές εκτάσεις των Βαλκανίων και της Ευρώπης με την πλούσια βλάστηση, παρουσιάζουν παρόμοια προβλήματα. Τρέχουν να προλάβουν το λαγό γιατί νομίζουν ότι έχει μπροσαλέψει, αλλά το μόνο που καταφέρνουν είναι να τον καβαλάνε, γιατί αυτός έχει μείνει πίσω… Πολλές φορές μάλιστα το μεγάλο αυτό αλώνι συνοδεύεται και με φωνές που θυμίζουν λίγο το “γιουρούσι”. Αυτό όμως δεν είναι γιουρούσι, είναι φυσιολογική συμπεριφορά πεδινών ιχνηλατών και αν θέλουμε να κυνηγήσουμε σε ορεινά, σφιχτά, πουρνάρι, ή εδάφη με χαμηλή πυκνή βλάστηση (που ο λαγός δεν μπροσαλεύει εύκολα) είναι ένα πρόβλημα “καβαλήματος” των λαγών, που όμως διορθώνεται σχετικά εύκολα με τα εκπαιδευτικά. Προσοχή λοιπόν χρειάζεται και στα λαγόσκυλα που δοκιμάζουμε αυτόν τον καιρό με σκοπό την αγορά τους, γιατί τα “γιουρουσόσκυλα” είναι πολύ πληθωρικά και εντυπωσιακά σκυλιά που μας εντυπωσιάζουν, αλλά… ότι γυαλίζει δεν είναι πάντα χρυσός…