Οι ισχυροί παράγοντες για την απουσία της τσίχλας – Με βάση την εμπειρία και τις καταγραφές 40 χρόνων
Αναρωτιούνται και προσπαθούν να θυμηθούν οι κυνηγοί της τσίχλας, αν υπήρξε στο παρελθόν χρονιά σαν τη φετινή, που η απουσία των πουλιών στη νότια χώρα παραμένει αισθητή, ακόμα και στην καρδιά του χειμώνα.
Συνιστά μεγάλη αλήθεια ότι για κάθε γεγονός, όσο ενοχλητικό και δυσάρεστο να είναι, υπάρχει ο αντίλογος ή καλύτερα το αίτιο που το δικαιολογεί.
Και αυτό προσπαθεί να κάνει το σημείωμα, να αποτυπώσει εν συντομία τα κυριότερα αίτια που το προκαλούν. Και προς αποφυγή κάθε παρεξήγησης, το σημείωμα δεν είναι… προϊόν επιστημονικής μελέτης, ούτε αποτέλεσμα έρευνας ομάδας ειδικών, αλλά προσωπική άποψη που βασίζεται στη πολυετή παρατήρηση, στην εμπειρία και στην καταγραφή της συμπεριφοράς των τσιχλών για περισσότερα από 40 χρόνια.
Εν αρχή οι γέννες
Πρωταρχικό στοιχείο για την ανανέωση και τη μεγέθυνση του πληθυσμού ενός ζωικού είδους είναι ο παράγοντας της γεννητικότητας, δηλαδή κατά πόσο οι χρονιάτικες γέννες είναι επιτυχημένες ή όχι. Σε αυτό συντελούν δύο συνθήκες που σχετίζονται άμεσα με το έδαφος και τον καιρό, κοντολογίς με την έκταση των βιοτόπων, την διατροφική ικανότητά τους, και τις καιρικές συνθήκες την εποχή της αναπαραγωγής.
Επί αρκετές δεκαετίες παρατηρείται το φαινόμενο της διαρκούς συρρίκνωσης των βιοτόπων στις γενέτειρες πατρίδες των τσιχλών, με την αποψίλωση δασικών εκτάσεων και την απόδοσή τους για γεωργική χρήση, αλλά και με την επέκταση του βιομηχανικού και του οικιστικού ιστού, με αποτέλεσμα τη συγκέντρωση των φωλιών σε μικρότερη έκταση, τη δυσκολία ανεύρεσης τροφής και την αδυναμία να τραφούν τα περισσότερα στόματα. Συνθήκες άκρως δυσμενείς, που μαθηματικά οδηγούν σε ασιτία, σε ασθένειες και τελικά σε υπογεννητικότητα.
Πρόσθετος αρνητικός παράγοντας από την υπερσυγκέντρωση των φωλιών, είναι οι απώλειες σε περίπτωση θεομηνίας κατά την επίμαχη αναπαραγωγική περίοδο, γιατί είναι άλλο μία ισχυρή καταιγίδα ή μία ανεμοθύελλα να πλήξει 100 και άλλο 1000 φωλιές.
Η μετάλλαξη των εποχών
Στην υπογεννητικότητα έρχεται να προστεθεί ένας άλλος απρόσκλητος παράγοντας, απότοκος και αυτός των ανθρωπίνων ενεργειών που φέρει το όνομα “κλιματική αλλαγή”. Δύο απλές λέξεις που έχουν συγκλονίσει τον πλανήτη και έχουν επιφέρει αλλαγές ασύλληπτης διάστασης σε κάθε οργανισμό, φυτικό ή ζωικό.
Για τις τσίχλες και σε ότι αφορά τη χώρα μας, αυτό μεταφράζεται στη συγκράτηση των πληθυσμών σε βορειότερα γεωγραφικά πλάτη εντός και εκτός των συνόρων. Να παρατηρείται δηλαδή το φαινόμενο, που φέτος έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις, να υπάρχει ένας βεβαιωμένος και σημαντικός αριθμός τσιχλών στην βόρεια Ελλάδα και να υπολείπεται στη νότια χώρα.
Και πώς να μη συμβεί αυτό, όταν οι τωρινές καιρικές συνθήκες προσομοιάζουν με αυτές της άνοιξης, όταν ανθίζουν και καρπίζουν φυτά και θάμνοι στο καταχείμωνο και οι τσίχλες βρίσκουν τροφή σε τόπους που μέχρι πρότινος τους απέφευγαν; Γιατί να κάνουν μακρύτερο το ήδη μεγάλο μεταναστευτικό ταξίδι, όταν ο καιρός και η τροφή ευνοούν τη παραμονή τους πλησιέστερα;
Η εντατικοποίηση του κυνηγιού
Στην νότια και την νησιωτική Ελλάδα είναι συγκεντρωμένος ο μέγιστος αριθμός των κυνηγών της τσίχλας και ιδιαίτερα της κελαηδότσιχλας, του κότσυφα και της κοκκινότσιχλας, με το κυνήγι να έχει αποκτήσει τα τελευταία χρόνια εντατικό ρυθμό, ως αποτέλεσμα των κοινωνικών και των οικονομικών συνθηκών, αλλά και της ιντερνετικής επίδρασης (facebook) στους νέους κυνηγούς.
Με το αλλοτινό 5ήμερο ηρεμίας (κυνήγι το Σαββατοκύριακο) να καταργείται και σήμερα να ακούγονται τουφεκιές καθημερινά, από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου. Με τους Έλληνες κυνηγούς να συμμετέχουν μειοψηφικά και τους Ιταλούς και τους Κύπριους κυνηγούς, που αν και υπολείπονται αριθμητικά, να υπερτερούν στη χρονική διάρκεια του κυνηγιού και να χρησιμοποιούν ανορθόδοξες μεθόδους, όπως κυνήγι με παγάνα τύπου αγριόχοιρου, με κράχτες, με υπέρβαση του ημερήσιου ορίου κάρπωσης, με πυροβολισμούς σε μικρόπουλα, κυρίως από τους Ιταλούς κυνηγούς κ.ά.
Με την εντατικοποίηση του κυνηγίου να έχει άμεσο αντίκτυπο στις τσίχλες και να παίζει βασικό ρόλο στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς τους, με τις κυριότερες εκφράσεις να είναι η επιφυλακτικότητα και η αποφυγή της φιγούρας του κυνηγού, η αλλαγή του ωραρίου των πρωινών και απογευματινών διαδρομών, η αυξημένη ταχύτητα και το πολύ χαμηλό ύψος πτήσης.
Παράπλευρη απώλεια λόγω αγριόχοιρου
Τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις μου, μείωση του αριθμού των τσιχλών στις περιοχές εκείνες που διεξάγεται με εντατικό ρυθμό το κυνήγι του αγριόχοιρου. Που για να συμβεί, σημαίνει ότι στις συγκεκριμένες περιοχές κυκλοφορούν πολλά μικρά και μεγάλα κοπάδια ζώων.
Αυτή λοιπόν η νυχτερινή όχληση από τα άγρια ζώα, που δεν υπήρχε στο κοντινό παρελθόν στην νότια ηπειρωτική χώρα, όπως δεν υπήρχε και η όχληση από το τρισεβδομαδιαίο κυνήγι του αγριόχοιρου, που έρχεται να προστεθεί στο καθαυτό τσιχλοκυνήγι, έχει απομακρύνει τις τσίχλες από τους πεδινούς και τους ημιορεινούς κυνηγότοπους που, κατά κανόνα, διεξάγεται το κυνήγι της.
Με το “δυστύχημα” του υπερπληθυσμού του αγριόχοιρου να επεκτείνεται σε όλους σχεδόν τους κυνηγότοπους και σε συνδυασμό με την ενασχόληση ολοένα περισσότερων κυνηγών, να αυξάνει στον υπερθετικό βαθμό την όχληση.
Ο από αέρος κίνδυνος
Τελευταίος, κατά σειρά σημαντικότητας, παράγοντας που επηρεάζει την πληθυσμιακή εικόνα των τσιχλών, είναι ο κίνδυνος που προέρχεται από τους άρπαγες, κυρίως τους φτερωτούς.
Η επί σειρά ετών προστασία των γερακιών έχει οδηγήσει σε υπερπληθυσμό του είδους και βάσει του κώδικα της επιβίωσης και με γνώμονα ότι τα γεράκια είναι άριστοι κυνηγοί, έχει αυξηθεί κατακόρυφα η άγρα των μικρών πουλιών, μεταξύ των οποίων και οι τσίχλες.
Η ελληνική ιδιαιτερότητα
Πώς λοιπόν με τόσο ισχυρούς αρνητικούς παράγοντες, που αντί να ελαχιστοποιούνται, αυξάνονται με τον χρόνο, να υπάρχει πληθυσμιακή… προκοπή της τσίχλας;
Ακόμα και στις καλές γέννες των πουλιών, όπως συνέβη τη περυσινή άνοιξη και με μικρότερες τις αλλαγές στο κλίμα, είναι δύσκολο να διαφοροποιηθεί ριζικά η εικόνα και η κάρπωση για τους ημεδαπούς κυνηγούς, καθώς οι τρείς από τους πέντε αναφερθέντες παράγοντες έχουν ελληνική ιθαγένεια. Όμως πάντοτε θα υπάρχουν και καλές θηραματικά χρονιές, καθώς η φύση αντιστέκεται και συχνά ανατρέπει τις ανθρωπογενείς βλάβες.
