Στον κόσμο που γνωρίζουμε, τα πράγματα λειτουργούν με έναν συγκερκριμένο τρόπο. Όλα τα ζωντανά που υπάρχουν και ανήκουν σε αυτόν, προσπαθούν με κάθε κόστος, μπροστά στα ρίσκα τα οποία είναι συνυφασμένα με το ίδιο το γεγονός της ύπαρξης, καθοδηγούμενα από μια μεγαλειώδη δύναμη, θεοποιημένη από μερικούς, να επιμηκύνουν τη ζωή τους. Να επιβιώσουν χάρη στην πονηριά τους με πραγματικά κατορθώματα και ευρηματικές συμπεριφορές, συχνά ευφυείς…

Κάθε ύπαρξη κατέχει την γνώση του άμεσου. Είναι το αποτέλεσμα εκατομμυρίων ετών εξέλιξης. Το να υπάρχεις την πρώτη μέρα, στην πρωταρχική μορφή, πάει να πει ήδη ότι ξέρεις. Σημαίνει ότι γνωρίζεις τα βασικά της ζωής ως αποτέλεσμα μιας εξελικτικής διαδικασίας. Υπακούμε σε εντολές, οι οποίες προέρχονται από μια ουσιώδη και ζωτική γνώση. Ο καθένας κατέχει μέσα του το προϊόν της εμπειρίας, το προϊόν των εγγεγραμμένων γνώσεων στον γενετικό κώδικα, με τρόπο ώστε κάθε άτομο, κάθε είδος, να έχει μια ουσιώδη γνώση η οποία επηρεάζει την επιβίωσή του. Τα ζώα δεν κάνουν λάθος.

Όποια και αν είναι η θέση τους στη ζωολογική σκάλα, πραγματοποιούν πολύ λίγα λάθη όταν πρόκειται να σώσουν το τομάρι τους. Για παράδειγμα, τα ζώα γνωρίζουν ενστικτωδώς ποιες τροφές, ακόμα και τις πιο ελκυστικές, δεν πρέπει να φάνε, αν δεν θέλουν να πεθάνουν. Άλλο παράδειγμα οι ιθαγενείς νομάδες φυλές των αρχιπελάγων, οι οποίες βγήκαν πρακτικά ανέπαφες από τα δολοφονικά τσουνάμι που χτύπησαν την νοτιοδυτική Ασία. Έκτη αίσθηση, τύχη ή απλά γνώση της φύσης; Όσο πιο άγριο είναι ένα ζώο, τόσο περισσότερο προσπαθεί να σώσει τη ζωή του.

Έτσι λοιπόν επιστρέφοντας στον άνθρωπο και το κυνήγι, τα πράγματα αντιστράφηκαν. Πράγματι, τον καιρό κατά τον οποίο το κυνήγι ήταν πηγή τροφής, ο άνθρωπος σίγουρα δεν προσπαθούσε να δυσκολέψει τη ζωή του για να καρπωθεί την τροφή του, αντιθέτως: έπρεπε να κάνει οικονομία δυνάμεων. Όταν κατάφερε να παράξει την τροφή του με την εξημέρωση και τις καλλιέργειες, το κυνήγι μεταλλάχτηκε προοδευτικά σε ένα πάθος, ένα σπορ, ένα χόμπι (αν και οι δύο τελευταίοι όροι δεν μου φαίνονται και οι πλέον κατάλληλοι). Σήμερα, παραδόξως, εκείνο που ενδιαφέρει περισσότερο τους πραγματικούς κυνηγούς, είναι ακριβώς εκείνος ο τύπος θηράματος, ο οποίος δημιουργεί τις μεγαλύτερες δυσκολίες στη σύλληψή του. Για να το πούμε διαφορετικά, εκείνο που χρησιμοποιεί τις πιο εκλεπτυσμένες πονηριές για να σωθεί. Με σκύλους υψηλών επιδόσεων, τα μοντέρνα μέσα και τις κυνηγετικές γνώσεις που έχουν συσσωρευτεί, τα αγαθά θηράματα ή αυτά που έχουν μεγαλώσει σε κλουβιά, δεν μπορούν να ενδιαφέρουν τους παθιασμένους κυνηγούς. Έχω πει πολλές φορές, πως η μπεκάτσα είναι θύμα της ίδιας της της επιτυχίας, του γεγονότος δηλαδή, ότι είναι λατρεμένα πονηρή και απρόβλεπτη. Οι μπεκατσοκυνηγοί είναι εξ’ ορισμού “καθαρολόγοι” και ζουν μεγάλες συγκινήσεις όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με αυτή τη νεράιδα με την αιθέρια χάρη.

Εννοείται πως δεν θα αναφέρω τις πονηριές της αγαπημένης μας βασίλισσας του δάσους για τους παλιούς, έμπειρους μπεκατσοκυνηγούς, αλλά για τους νέους και γι’ αυτούς όπως και εγώ, που μετά από τόσα χρόνια σχεδόν αποκλειστικού κυνηγίου της, νιώθουν ότι έχουν ακόμα πολλά να μάθουν. Περισσότερο για να τους βάλω ψυχή και σώμα σε αυτή την εκπληκτική έρευνα αν και η θεωρία απέχει πολύ από την πράξη και χωρίς ώρες “πτήσης”, κανένας δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε ένα τόσο απαιτητικό κυνήγι. Οι νέοι θα γευτούν τις χαρές της εξέλιξης, έτσι όπως και την απογοήτευση της αποτυχίας. Θα καταλάβουν γρήγορα, ότι σε αυτό το θαυμάσιο κυνήγι δεν υπάρχουν κανόνες, ότι δε φτάνει να βγάλουν από την τσέπη τους το εγχειρίδιο των οδηγιών και ότι ακόμα και με την όποια εμπειρία, έχοντας να κάνουμε με αυτό το “διαβολικό” θήραμα, δεν είμαστε ποτέ σίγουροι για τίποτα. Οι μπεκάτσες είναι όπως οι άνθρωποι, άλλες είναι ήρεμες και εύπιστες, αγαθές θα έλεγα, άλλες είναι πονηρές και άγριες. Οι πρώτες όμως, όταν μπουν στο στόχαστρο πολλές φορές και ίσως τους περάσει και ξυστά κάποιο σκάγι, μαθαίνουν γρήγορα το μάθημα και πηγαίνουν να αυξήσουν το ποσοστό των υποψιασμένων, μέχρι να μπουν στην κατηγορία των απλησίαστων.

Οι κλασσικές πονηριές

• Η μπεκάτσα που αφήνεται να πέσει με την τουφεκιά. Κατά την εκπυρσοκρότηση, πέφτει σαν πέτρα χωρίς να υπάρχουν σημάδια επαφής ούτε πούπουλα. Προσοχή, η μπεκάτσα θα ξανασηκωθεί και αν υπάρχει πυκνή βλάστηση να την καλύπτει, θα την χάσουμε και έπειτα θα είναι πολύ δύσκολο να την ξαναμπλοκάρουμε.
• Η μπεκάτσα η οποία αφήνεται να πέσει κάθετα στο πυκνό μετά από μία πτήση λίγο ή πολύ μεγάλη μετά την τουφεκιά. Μπορεί τότε να σκεφτούμε ότι έχει τραυματιστεί, καλύτερα να προσέχουμε, σπάνια συμβαίνει και όταν θα φτάσουμε στο σημείο που την είδαμε να πέφτει, το πιο πιθανό είναι να το βρούμε άδειο.
• Η μπεκάτσα η οποία πραγματοποιεί μικρά πετάγματα. Αντιθέτως απ’ ότι πολλοί πιστεύουν, δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση για ένα υποψιασμένο άτομο. Πραγματοποιεί μικρές πτήσεις μετακίνησης, μόνο και μόνο για να απομακρυνθεί από έναν ενοχλητικό εισβολέα στη περιοχή της, ο οποίος σύμφωνα με αυτήν, δεν αποτελεί έναν σοβαρό κίνδυνο. Αυτή η μπεκάτσα δε γνωρίζει ακόμα το “δολοφονικό” συνδυασμό μπίπερ-σκύλος-άνθρωπος. Ίσως τα καταφέρει, και τότε σίγουρα θα μάθει γρήγορα, και αν είναι αρκετά τυχερή ύστερα από μερικές αναμετρήσεις ίσως γίνει μία από τις άπιαστες.
• Το θήραμα που απομακρύνεται γρήγορα ποδαρώνοντας, επωφελούμενο ενός ανοίγματος για να σηκωθεί ξυραφιστά από το έδαφος σαν κουκουβάγια, χωρίς να κάνει τον παραμικρό θόρυβο και αν είμαστε τυχεροί ίσως το δούμε με την άκρη του ματιού μας.
• Η μπεκάτσα η οποία παρότι βρίσκεται απέναντι σε έναν έμπειρο σκύλο, συνεχίζει να απομακρύνεται ποδαρώνοντας, αρνούμενη επίμονα να σταματήσει, σε σημείο που αρχίζουμε να αμφιβάλουμε για τη φύση αυτού του ζώου το οποίο δεν θέλει να παραδοθεί στο “φιδίσιο” ποντάρισμα του σκύλου. Αυτή η ενέργεια και αυτή η συμπεριφορά του θηράματος, δημιουργούν μεγάλες συγκινήσεις, εκείνες που αντιπροσωπεύουν την ουσία αυτού του θαυμάσιου κυνηγίου. Όλα συμβάλουν στην ευχαρίστηση: το ποντάρισμα που γίνεται με στυλ, η φοβερή αβεβαιότητα, η άγρια συμπεριφορά της μπεκάτσας, οι στρατηγικές των μαχητών και ο επίλογος, ο οποίος ανάλογα τις συνθήκες θα είναι ευτυχής για τον έναν ή τον άλλο πρωταγωνιστή.
• Η μπεκάτσα που σηκώνεται πολύ μπροστά, έπειτα γυρίζει 360° και γυρνάει και ξανακάθεται πίσω μας μερικά μέτρα από την αρχική της θέση, ενώ εμείς την ψάχνουμε προς την κατεύθυνση που έφυγε. Είναι προφανές, ότι όλα εξαρτώνται από τον τόπο, αλλά όταν κυνηγάμε και δεν καταφέρνουμε να βρούμε το θήραμα, σπανίως γυρνάμε για να ψάξουμε στην πρώτη θέση για να ελέγξουμε αν η μπεκάτσα γύρισε εκεί.
• Η μπεκάτσα που μυρίζεται τους εχθρούς της. Η μπεκάτσα μυρίζει το σκύλο, τον κυνηγό ή άλλα ζώα. Γι’ αυτό τοποθετείται κατάλληλα έτσι ώστε ο άνεμος να είναι ευνοϊκός προς αυτή και στην πλάτη του κυνηγού. Είναι αλήθεια βέβαια ότι στο δάσος ο άνεμος σπάνια έχει μια συγκεκριμένη κατεύθυνση και συνήθως γυρίζει, αλλά στο μέτρο του δυνατού θα πρέπει πάντα να προσπαθούμε να παίρνουμε την κατάλληλη θέση ανάλογα με τον αέρα. 

Η μοντέρνα πονηριά

Η μπεκάτσα είναι φυσικά οπλισμένη για να αντιμετωπίσει όλους τους κινδύνους της αρπακτικότητας, εκτός από αυτή του ανθρώπου. Όπως όλα τα άγρια ζώα, προσαρμόζεται με τον καιρό σε νέες καταστάσεις. Πράγματι, η μόνη αξιόλογη αλλαγή των τελευταίων 30 ετών, είναι η θεαματική αύξηση του αριθμού των κυνηγών μπεκάτσας (προσέχτε ότι δε λέω των μπεκατσοκυνηγών).

Αυτό οδηγεί σε μια μεγάλη κυνηγετική πίεση, η οποία αφήνει σε μερικά θηράματα πολύ λίγο καιρό για να ζήσουν ήσυχα. Συνεπάγεται, ότι αυτά τα άτομα λιγότερο τυχερά από τα άλλα, αν είναι εφοδιασμένα με έναν χαρακτήρα επιφυλακτικό και άγριο, υιοθετούν γρήγορα μια συμπεριφορά φαντάσματος. Η μπεκάτσα-φάντασμα είναι σχεδόν άυλη, φεύγει πολύ πριν φτάσουμε στην περιοχή της αναθυμίασης. Είμαστε σίγουροι για την παρουσία της εξαιτίας της φέρμας έμπειρων σκύλων και της έξαψής τους, από τα φρεσκότατα ίχνη που αφήνει πίσω της, από τη σκιά της ή από το θόρυβο των φτερών της. Αυτή η μπεκάτσα είναι η πιο εξελιγμένη στην αγριότητά της. Εκτός από όλες τις πονηριές τις οποίες κληρονόμησε γενετικά, χρησιμοποιεί μια σειρά από τεχνάσματα, τα οποία ενεργοποιεί ο συναγερμός ο οποίος χτυπά στο κεφάλι της, μόλις αντιληφθεί τον κίνδυνο στο πλησίασμα του ζευγαριού άνθρωπος-σκύλος. Προφανώς, το γεγονός ότι καταφέρνει να απομακρυνθεί συμβαίνει πιο συχνά με σκύλους οι οποίοι έχουν έλλειψη κάποιων συγκεκριμένων προσόντων (επιφυλακτικότητα, ευφυΐα, αποφασιστικότητα) ή όταν στον κυνηγό λείπουν διακριτικότητα και στρατηγική. Οι “ελαφριές” μπεκάτσες υπήρχαν πάντα, απλά σήμερα έχει αυξηθεί το ποσοστό τους. Σε πολλές περιπτώσεις, αργά ή γρήγορα, καταφέρνουμε να τις αντιληφθούμε και να καταλάβουμε ακόμα και από μακριά τη φυσική τους παρουσία. Άλλες φορές πάλι, μένουμε με την αμφιβολία για το αν η μπεκάτσα υπάρχει στην πραγματικότητα ή αν είναι αποκύημα της φαντασίας μας. Τέτοιες συμπεριφορές συνήθως συναντάμε προς το τέλος της κυνηγετικής περιόδου όταν τα πουλιά έχουν ήδη κυνηγηθεί αρκετά. Ευτυχώς που υπάρχουν και αυτά τα πουλιά τα οποία θα διαιωνίσουν το είδος και ευτυχώς που ακόμα υπάρχουν μπεκάτσες, που μας προσφέρουν θαυμάσιες φέρμες, εκπληκτικά πονταρίσματα και μεγάλες συγκινήσεις…