Οι κατεβασιές του Οκτώβρη – Στον κόσμο των αποδημητικών πουλιών ισχύει η διαδικασία της χρονιάτικης επανάληψης…
Το ζευγάρωμα, η αναπαραγωγή, η μετανάστευση από τις γενέτειρες χώρες του βορρά στις ζεστές περιοχές του νότου και η επιστροφή την άνοιξη, αποτελούν τον ετήσιο κύκλο…
Έτσι κάθε χρόνο και από τον Οκτώβρη μήνα, εμφανίζονται στη χώρα μας τα «χειμωνιάτικα» αποδημητικά πουλιά, που είναι οι τσίχλες, οι φάσσες, οι μπεκάτσες και πολλά από τα υδρόβια και τα παρυδάτια πουλιά. Το επίθετο «χειμωνιάτικα» προήλθε από το γεγονός, ότι τα είδη αυτά έρχονται για να ξεχειμωνιάσουν στη χώρα, αλλά και για να διακρίνονται από τα άλλα θηρεύσιμα αποδημητικά, τα τρυγόνια και τα ορτύκια.
Μπροστά οι κελαηδότσιχλες
Την περίοδο του φθινοπώρου όπως και τον Οκτώβρη, την περίοδο του ερχομού των αποδημητικών πουλιών, περιμένουν με ανυπομονησία οι χιλιάδες των κυνηγών. Περιμένουν τα μπασίματα της τσίχλας που πρώτη ανοίγει το «χορό», για να ακολουθήσουν από κοντά οι φάσσες και οι μπεκάτσες.
Το κάθε είδος έχει τις δικές του ημερομηνίες άφιξης στη χώρα, με το ίδιο να συμβαίνει και για την πενταμελή οικογένεια των τσιχλών, που το κάθε μέλος της έχει διαφορετικό ημερολόγιο και βιότοπο.
Οι κελαηδότσιχλες ή αλλιώς οι κοινές τσίχλες, είναι αυτές που θα μπουν πρώτες και θα φανούν στα καρτέρια της νότιας χώρας από τις αρχές του μήνα.
Οι αποκλίσεις έγιναν κανόνας
Από το δεύτερο 10ήμερο του Οκτώβρη φάνηκαν οι δενδρότσιχλες και τα κοτσύφια, και σε σύντομο διάστημα οι κοκκινότσιχλες και οι γερακότσιχλες πλαισίωσαν τις κοινές τσίχλες. Τα μπασίματα των τσιχλών κορυφώνονται συνήθως στο 3ο δεκαήμερο του Οκτώβρη και ολοκληρώνονται μέσα στον Νοέμβρη, με τα κοτσύφια να είναι συνήθως τα τελευταία.
Μέχρι την είσοδο του 21ου αιώνα οι τσίχλες είχαν συχνά πρώιμες εμφανίσεις και τα μπασίματα έφθιναν προς το τέλος του Οκτώβρη. Με τις συντελούμενες όμως αλλαγές στο κλίμα και στις καλλιέργειες, υπάρχει μία απόκλιση στις ημερομηνίες, με τα μπασίματα να αρχίζουν και να τελειώνουν αργότερα.
Τρανταχτά παραδείγματα είναι οι τελευταίες χρονιές, που οι κελαηδότσιχλες και τα κοτσύφια έκαναν πολύ καλά μπασίματα μέχρι τα μέσα του Νοέμβρη, ενώ έλειψαν τα πρώιμα.
Στο 3ο δεκαήµερο τα «ντουζένια»
Οι αποδημητικές φάσσες αρχίζουν να εμφανίζονται από τις 20 του Οκτώβρη και μετά, και ολοκληρώνουν τον ερχομό τους προχωρημένο Νοέμβρη. Έρχονται σε μεγάλους σχηματισμούς, για να σπάσουν σε μικρότερα κοπάδια όταν θα εγκατασταθούν.
Προς το τέλος του Οκτώβρη θηρεύονται και οι πρώτες μπεκάτσες, οι «αγιο-δημητριάτικες» για τους Μακεδόνες, καθώς εμφανίζονται μπρος-πίσω του Αγ. Δημητρίου (26/10), με τα μπασίματα της μπεκάτσας να κορυφώνονται μέσα στον Νοέμβρη και συχνά να εισέρχονται στον Δεκέμβρη.
Όλες όμως οι μέρες στη διάρκεια της από βορρά αποδημίας, δεν είναι κατάλληλες για τον ερχομό των πουλιών. Χρειάζονται οι καιρικές συνθήκες εκείνες που ευνοούν το μακρινό ταξίδι από τον αφιλόξενο πλέον βορρά στον ζεστό μεσογειακό νότο.
Με οδηγό τον βόρειο άνεµο
Ο κυρίαρχος παράγοντας αναφορικά με τον κατάλληλο καιρό, είναι ο άνεμος, που πρέπει να είναι βορείων διευθύνσεων και με ένταση κατάλληλη, ώστε να ωθεί τα πουλιά, να είναι δηλαδή «ούριος» και όχι με ένταση που να τα καθηλώνει.
Τα μπασίματα, ιδιαίτερα των τσιχλών, δεν γίνονται με νοτιά. Μόνο οι φάσσες με τα δυνατά φτερά τους μπορούν, αν είναι ανάγκη, να ταξιδέψουν με αντίθετο άνεμο. Και μερικώς μπορούν να κάνουν το ίδιο οι μπεκάτσες.
Το καλό είναι, και καθόλου τυχαίο, ότι ο Οκτώβρης είναι ο μήνας που κυριαρχούν οι βόρειοι άνεμοι και υπάρχει μεγάλη διαύγεια στην ατμόσφαιρα. Αυτές λοιπόν τις νύχτες με τον έναστρο ουρανό, ταξιδεύουν τα πουλιά και αυτές τις μέρες ευελπιστεί να πετύχει ο κυνηγός.
Τις μέρες με νοτιά, βροχή και αυξημένη υγρασία, τίποτα δεν κινείται. Τα ταξιδιάρικα πουλιά θα περιμένουν να βελτιωθούν οι συνθήκες για να κινηθούν. Είναι οι μέρες που τα καρτέρια μένουν βουβά, αδιάκριτα από την ημερομηνία.
Ευλογία και κατάρα οι βροχές
–«Τα πατζάκια του παντελονιού είναι στεγνά, το ίδιο και το χορτάρι στον στενό χωματόδρομο. Ένα ελαφρό αεράκι δροσίζει το πρόσωπο, καθαρό σημάδι για το βοριαδάκι που πνέει και ταξιδεύει τις τσίχλες».
Την περιγραφή αυτή για τον κατάλληλο καιρό άντλησα από παλιότερο άρθρο μου, με σκοπό να γίνει κατανοητό, το πόσο ισχυρός παράγοντας είναι ο καιρός για ένα καλό μπάσιμο.
Και μπορεί οι βροχές να μην είναι επιθυμητές στο διάστημα των μπασιμάτων, είναι όμως υποχρεωτικά τα μικρά διαλείμματα με κακοκαιρία.
Ο κύριος λόγος είναι ότι η ξηρασία δεν βοηθά στην παραμονή και την εγκατάσταση των πουλιών, με δεύτερο τον λόγο που θέλει τα ταξιδιάρικα πουλιά να καθηλώνονται με την κακοκαιρία για μικρό διάστημα εκτός συνόρων, με αποτέλεσμα τη σταδιακή συγκέντρωση ενός πολύ μεγάλου αριθμού, για να παρατηρείται με τη βελτίωση του καιρού το αποκαλούμενο «μεγάλο» μπάσιμο.
Με τον όρο «μεγάλο μπάσιμο» θεωρείται αυτό που έχει μεγάλο γεωγραφικό εύρος (πλάτος), μεγάλο όγκο πουλιών και μεγάλη διάρκεια. Να καλύπτει κοντολογίς η κατεβασιά, έκταση από το Ιόνιο μέχρι το Αιγαίο και οι τσίχλες, γιατί αυτές αφορά, να μπαίνουν για ώρες με αδιάκοπο ρυθμό.
Κάρπωση ανάλογη µε την ηλιοφάνεια
Στις φάσσες, το καλό μπάσιμο φαίνεται από τη συχνότητα των κοπαδιών που σχεδόν ακολουθεί το ένα το άλλο. Αυτά τα κοπάδια αριθμούν συνήθως 50-100 πουλιά και εφ όσον η μέρα είναι καθαρή και ηλιόλουστη, πετούν σε ύψος μόνο για… τα μάτια.
Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει με τις τσίχλες, που η ηλιοφάνεια κατεβάζει σε χαμηλό ύψος τα πουλιά, μέσα στο ωφέλιμο βεληνεκές του όπλου, αλλά το μπάσιμο τελειώνει νωρίς. Αν όμως υπάρχει αραιή συννεφιά και βοριαδάκι, τότε το μπάσιμο συνεχίζεται μέχρι το μεσημέρι, αλλά με τις τσίχλες να πετούν σε ύψος ατούφεκο.
Τα μπασίματα των τσιχλών δεν συμβαίνουν απροειδοποίητα. Εφ όσον ο καιρός είναι ευνοϊκός θα υπάρξει μία καλή πρώτη μέρα.
Η επόμενη είναι αυτή που θα κουβαλήσει τον μεγάλο όγκο των πουλιών και αν το μπάσιμο είναι «μεγάλο», θα υπάρξει και 3η συνεχόμενη μέρα με λιγότερα πουλιά. Την 4η μέρα δεν θα υπάρχει φτερό, ακόμα και με συνέχεια της καλοκαιρίας. Και μέχρι να συγκεντρωθεί εκτός συνόρων και πάλι ένας καλός αριθμός τσιχλών, μπάσιμο δεν αναμένεται.
Όλα τα παραπάνω αφορούν τα μπασίματα της κελαηδότσιχλας, το πολυπληθέστερο μέλος της οικογένειας των τσιχλών. Τα κοτσύφια έχουν τον δικό τους ρυθμό και συνήθως εμφανίζονται τις μέρες με αδύναμα μπασίματα κελαηδότσιχλας.
Μόνο οι δενδρότσιχλες έχουν ταυτόχρονη, αλλά αραιή παρουσία, ενώ αντίθετα είναι αθέατα τα μπασίματα της κοκκινότσιχλας, λόγω του υψομέτρου του βιοτόπου της.
Η «ατµοµηχανή» δεν κινείται µε ευχές
Το ερώτημα που βασανίζει γενικώς τους κυνηγούς και προβληματίζει τους επιχειρηματίες που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με το κυνήγι, είναι αν οι τσίχλες που θα έρθουν φέτος θα είναι πολλές, σε βαθμό που να ωθήσουν τους κυνηγούς σε πολλαπλές εξόδους με ικανοποιητικές καρπώσεις.
Είναι στους πάντες γνωστό, ότι η τσίχλα είναι ο κύριος παράγοντας για την κυνηγετική οικονομία, είναι η «ατμομηχανή» της, xωρίς να υπολείπονται οι φάσσες και οι μπεκάτσες, που οι καλές χρονιές για τα δύο αυτά είδη αναπληρώνουν επιτυχώς μία «χασούρα» από τις τσίχλες.
Για τις «κατεβασιές» των πουλιών δεν χωρούν μαντεψιές και ευχολόγια. Το πόσο μεγάλοι θα είναι οι αριθμοί των πουλιών, εξαρτάται απόλυτα από την καλή ή όχι γεννητικότητα στις γενέτειρες πατρίδες των πουλιών.
