Η μαύρη αγέρωχη κοψιά του και το μελωδικό του κελάηδημα συντροφεύουν τον κυνηγό ακόμα και τη «νεκρή» εποχή του κυνηγιού. Τον συναντάμε στα πάρκα των πόλεων, στους κήπους και τα περιβόλια του χωριού, στις δύσβατες ρεματιές και τους μεγάλους βατιώνες. Με τη παρουσία του, αν και κοινή, να είναι πάντοτε εντυπωσιακή.
Η καταγωγή του είναι από τη βόρεια Ευρώπη και τη βορειο-δυτική Ασία, αλλά εκτός της ευρωπαϊκής ηπείρου αποτελεί κοινό είδος στην βόρειο Αφρική και στη νότια Ασία. Οι βόρειοι πληθυσμοί μεταναστεύουν από τον ευρωπαϊκό βορρά στον ζεστό νότο (αποδημητικό είδος), ενώ στη νότια Ευρώπη είναι είδος ενδημικό. Στη χώρα μας ξεχειμωνιάζουν τα πουλιά που φθάνουν κυρίως από τη Ρωσία και τη Σκανδιναβία και όχι, όπως πιστεύουν πολλοί κυνηγοί, από το Κοσσυφοπέδιο της γειτονικής, πάλαι ποτέ, Γιουγκοσλαβίας.
Ο κότσυφας, με την επιστημονική (λατινική) ονομασία turdus merula, αποτελεί το πέμπτο μέλος της οικογένειας των τσιχλίδων, από αυτές που έρχονται στη χώρα μας. Ο αρσενικός ενήλικας κότσυφας έχει μαύρο χρώμα, κίτρινο ράμφος (κερομύτης) και κίτρινο οφθαλμικό δακτύλιο. Το θηλυκό και τα νεαρά πουλιά έχουν σκούρο καφέ χρώμα με λίγες γκρίζες πινελιές.
Η τροφή του έχει μεγάλη ποικιλία, όπως όλων των τσιχλών, και περιλαμβάνει σκουλήκια, φρούτα (μούρα, βατόμουρα, σταφύλια), σπόρους, καρπό του κισσού, ελιές κ.α. Είναι μάλιστα χαρακτηριστική η επιδεξιότητά του να ανασηκώνει τα πεσμένα φύλλα, ψάχνοντας για σκουλήκια, μιρμήγγια και σαλιγγαράκια. Ακριβώς αυτή η ευκολία της προσαρμογής σε τροφή και…στέγαση, κάνει τους πληθυσμούς του εντυπωσιακούς, με περισσότερα από 120 εκατομύρια άτομα να διαβιούν στη ζώνη της Παλαιαρκτικής. Στοιχείο που τον κατατάσσει, βάσει της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τα Πουλιά, στην κατηγορία της ελάχιστης ανησυχίας.
Ο μεγάλος αριθμός του πληθυσμού του, δεν σημαίνει ότι λείπουν οι εχθροί. Οι νυφίτσες, οι αλεπούδες, τα γεράκια και οι γάτες, αποτελούν μερικά μόνο από τα αρπαχτικά, που μειώνουν το πληθυσμιακό ισοζύγιο. Το να βρίσκει καταφύγιο και να φιάχνει τη φωλιά του σε χαμηλή και θαμνώδη βλάστηση, αποτελεί μεγάλο μειονέκτημα, γιατί τον καθιστά προσιτό και εύκολο στόχο.
Θεωρείται από τα πλέον «έξυπνα» πουλιά, με την εξυπνάδα ή τη πονηριά του να με αφήσει κατάπληκτο και άφωνο σε ένα απογευματινό καρτέρι, στην Γλύφα Φθιώτιδας. Παρατήρησα λοιπόν ότι τα κοτσύφια στο ανέβασμα για κούρνια, έπιαναν προσωρινά στις ελιές, μερικές δεκάδες μέτρα πριν τη…ζώνη πυρός των κυνηγών και σηκώνονταν μόνο όταν ερχόταν η τσίχλα, που…ιπποτικά την άφηναν να έχει την…πρωτοπορία στη τουφεκιά. Και ακολουθούσαν αμέσως μετά.
Το κυνήγι του γίνεται με καρτέρι στη πρωινή και στην απογευματινη διαδρομή, για τροφή και κούρνια αντίστοιχα, καθώς και στο περπατητό.
Στο απογευματινό καρτέρι χρειάζεται καλή φύλαξη, σχετική ακινησία και κυρίως ησυχία. Τα πουλιά συνήθως ομαδοποιούνται, δύο, τρία ή και περισσότερα μαζί και ανεβαίνουν σε δύο κύματα. Το πρώτο κύμα είναι νωρίς το απόγευμα και σε αυτό είναι απαραίτητες οι παραπάνω προφυλάξεις, ενώ το δεύτερο γίνεται λίγο πρίν πέσει το σκοτάδι και με πολύ χαμηλές πτήσεις.
Ο κότσυφας όσο πλησιάζει τα καρτέρια αυξάνει προοδευτικά την ταχύτητά του, κάτι που δεν το αντιλαμβάνεται ο κυνηγός, γιατί το πουλί έρχεται πάνω του, με
αποτέλεσμα τις πολλές αστοχίες και τα…ευχολόγια, καθώς οι τουφεκιές έμειναν πίσω. Όταν ο κότσυφας πέσει καίρια χτυπημένος, η ανεύρεση (απόρτ) είναι εύκολη, λόγω της χρωματικής αντίθεσης με το περιβάλλον. Αν όμως πέσει τραυματισμένος και δεν υπάρχει σκύλος επαναφοράς, οκτώ στις δέκα το παιχνίδι είναι χαμένο για τον κυνηγό.
Ο κότσυφας είναι σπουδαίος μαχητής και θα προσπαθήσει να πέσει στο πυκνό που υπάρχει κοντά. Ακόμα όμως και να πέσει στο καθαρό, θα τρυπώσει με απίστευτη ταχύτητα όπου βρεί, ακόμα και σε κουφάλα παρακείμενου δέντρου.
