Διάβασα πρόσφατα, ότι στο κοντινό παρελθόν, η μπεκάτσα θεωρούταν… χαζόπουλο. Και συγκεκριμένα ο παλιός ορνιθολόγος Belon αναφέρει: «Η μπεκάτσα είναι πολύ χαζό πουλί»…
Και ο απλός κόσμος όμως, ιδιαίτερα στα χωριά τα παλιά χρόνια, θεωρούσε την αγαπημένη μας βελουδομάτα ένα από τα πιο χαζά πουλιά, γεγονός το οποίο την καθιστούσε πολύ εύκολο να συλληφθεί.
Άλλοι συγγραφείς του παρελθόντος την θεωρούσαν τόσο ανόητη που ήταν σίγουροι, ότι το είδος θα εξαφανιζόταν μέσα σε λίγες δεκαετίες. Για καλή μας τύχη δε συνέβη κάτι τέτοιο και είναι βέβαιο ότι η μπεκάτσα άλλαξε.
Εξέλιξε τις άµυνές της
Ποιoς θα τολμούσε σήμερα να τη χαρακτηρίσει χαζόπουλο ή πιο ευγενικά εύκολη; Όλοι πιστεύω έχουμε αντιληφθεί, εδώ και καιρό πια, ότι οι μπεκάτσες έχουν υιοθετήσει συμπεριφορές οι οποίες, σε σχέση με το παρελθόν, φαίνονται εντελώς ανώμαλες σε ότι αφορά τη διάθεση, επιδεικνύοντας για παράδειγμα μια αυξανόμενη δυσπιστία στην επαφή με το σκύλο φέρμας. Αναδεικνύεται επίσης η τάση να επιλέγει ασυνήθιστα μέρη στάθμευσης.
Οι μπεκάτσες αποφεύγουν τα κλασικά μπεκατσοτόπια, ακόμα κι αν αυτά έχουν καταστεί φιλόξενα από τα ζώα ελευθέρας βοσκής, για να εγκατασταθούν σε πολύ πυκνά και δύσκολα διαχειρίσιμα μέρη τα οποία κάποιες φορές φαντάζουν παράξενα στα μάτια μας. Ποιο είναι το νόημα όλων αυτών;
Φαίνεται προφανές, ότι η μακρομύτα, αντικείμενο αυξανόμενου κυνηγετικού ενδιαφέροντος, αντιδρά και προσαρμόζεται εξελίσσοντας τις άμυνές της. Μπορεί το σκεπτικό να είναι απλουστευμένο και όχι επιστημονικά τεκμηριωμένο, δεν μπορούμε όμως να μην αναρωτηθούμε.
Αν κάποιες μπεκάτσες σώζονται χάρη στη δυσπιστία και τις εξελιγμένες αμυντικές συμπεριφορές τους, πώς πιστεύετε ότι θα είναι ο χαρακτήρας των απογόνων των οποίων θα προέλθουν από αυτές; Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας, ότι η αυξημένη κυνηγετική πίεση σε βάρος της μπεκάτσας δεν είναι πολύ πρόσφατη, αλλά ανέρχεται πλέον σε 20-25 χρόνια πίσω.
Άλλωστε, κι αυτό είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο, η εξέλιξη όλων των ειδών του πλανήτη εξαρτάται από την επίδραση των εξωτερικών παραγόντων του περιβάλλοντος όπου ζει το κάθε είδος. Έτσι λοιπόν, είναι λογικό και η μπεκάτσα ως θήραμα να εξελιχθεί αμυντικά κάποια στιγμή, υπό την αυξημένη ανθρώπινη κυνηγετική πίεση.
Το θέμα είναι μέσα σε πόσο χρονικό διάστημα, από τη στιγμή που αρχίζει να επιδρά ένας εξωτερικός παράγοντας, πραγματοποιείται μια γενετική αλλαγή; Μπορεί να γίνει μέσα σε 20-30 χρόνια;
Προσωπικά δεν μπορώ να απαντήσω με βεβαιότητα και μέχρι στιγμής πιστεύω ότι η περισσότερο ή λιγότερο ανήσυχη συμπεριφορά μιας μπεκάτσας, έχει να κάνει αποκλειστικά και μόνο με την εμπειρία του κάθε ατόμου. Με το αν δηλαδή το συγκεκριμένο άτομο έχει έρθει ξανά σε επαφή με κυνηγό και σκύλο καταφέρνοντας να επιβιώσει.
Γνωρίζω πως υπήρχαν και παλιότερα βελουδομάτες οι οποίες προτιμούσαν ασυνήθιστα μέρη, αυτά που ονομάζουμε «μη κλασικά μπεκατσοτόπια». Σπανίως όμως κάποιος πήγαινε να τα ψάξει, διότι σχεδόν όλοι προτιμούμε, ιδιαίτερα αν έχουμε νεαρούς σκύλους, να αντιμετωπίζουμε εκείνες που φιλοξενούνται σε… πεντάστερα ξενοδοχεία.
Αν, όπως φαίνεται, έχει επιβεβαιωθεί η πίστη της μπεκάτσας τόσο στον τόπο διαχείμασης, όσο και στον τόπο φωλεοποίησης, είναι πιθανό, οι λεγόμενες εύκολες μπεκάτσες, να έχουν χρόνο με το χρόνο, καρπωθεί σε μεγαλύτερο βαθμό από τις άλλες.
Στα κλασικά μπεκατσοτόπια, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι πια δεν τις βρίσκεις και είναι φυσικό και επόμενο να σκεφτείς ότι επιβίωσαν και αναπαράχθησαν εκείνες οι μακρομύτες οι οποίες προτιμούσαν να ζουν ανέκαθεν απομονωμένες, σε μέρη όπου αν δεν έχεις έναν σκύλο τράιλερ με… έκτη αίσθηση, δεν μπορείς ούτε κατά διάνοια να φανταστείς ότι υπάρχουν.
Οι µελέτες θα δώσουν απάντηση
Έχοντας επίγνωση, όπως προείπα, πως η διάθεση της μπεκάτσας δεν επηρεάζεται από τον καιρό, αλλά από την κυνηγετική πίεση που δέχεται και πως μπορεί να υπάρχουν ακόμα κάποιοι λίγοι τυχεροί, οι οποίοι συνεχίζουν να έχουν κλασικές συναντήσεις, πιστεύω ότι πολλοί κυνηγοί, έρχονται σε επαφή με μπεκάτσες που φαίνονται διαφορετικές, πιο νευρικές, που ποδαρόνουν συνεχώς και που συχνάζουν σε ασυνήθιστα μέρη, πολύ πυκνά και σχεδόν απροσπέλαστα.
Συνεπώς, αν η εξέλιξη του είδους συνεχίσει να καθιστά τη «βασίλισσα του δάσους» ολοένα και πιο ελαφριά και με ολοένα και μεγαλύτερη τάση να μην δέχεται τη φέρμα, θα μεταλλαχθεί σε ένα αερικό όπου ο σκύλος φέρμας δε θα έχει πια ρόλο;
Από την άλλη βλέπουμε ότι το είδος, παρότι το καρτέρι, ειδικά σε κάποια μέρη, συνεχίζεται πρωί και βράδυ, δεν έχει αναπτύξει ακόμα κάποια αλλαγή στο ωράριο εξόδου από το δάσος και επιστροφής σε αυτό και ίσως να μην το κάνει και ποτέ.
Άρα, θεωρώ, πως είναι ακόμα νωρίς για να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα για το αν η νευρική συμπεριφορά της μπεκάτσας έχει περάσει στο DNA της, λόγω της αυξημένης κυνηγετικής πίεσης. Σίγουρα για να αποδειχθεί κάτι τέτοιο, θα χρειαστεί να γίνουν οι απαραίτητες μελέτες. Προς το παρόν εγώ εξακολουθώ να πιστεύω ότι οι μπεκάτσες γίνονται ανήσυχες όταν πιεστούν από το κυνήγι.
