Ένα «famous grouse» που δεν είναι για να το πιεις…
Το κυνήγι του grouse αρχίζει στις 12 Αυγούστου και σηματοδοτεί την έναρξη της κυνηγετικής περιόδου στη Μεγάλη Βρετανία. Οι κυνηγοί, και όχι μόνο, αναφέρονται στην έναρξη ως «Glorious 12th».
Τι σας έρχεται στο νου, ακούγοντας ή διαβάζοντας τη λέξη grouse; Μα φυσικά το σκωτσέζικο ουίσκι που έχει ως σήμα κατατεθέν τη φωτογραφία ενός κόκκινου αγριόγαλου. Η ελληνική μετάφραση του grouse-αγριόγαλος, ίσως να είναι επιστημονικά ορθή αλλά με το δικό μου κυνηγετικό μυαλό δεν είναι αντιπροσωπευτική.
Στην Σκωτία κυρίως
Ακούγοντας για αγριόγαλο η σκέψη μου πάει στις ωτίδες, τον αμερικανικό αγριόγαλο που μοιάζει με την οικόσιτη γαλοπούλα και στην οικογένεια των bustards που ενδημούν κατά κύριο λόγο στην Αφρική και την Ασία. Γι’ αυτό και στην συνέχεια του άρθρου θα αναφέρομαι στο grouse με την αγγλική του ονομασία.
Τα grouse ανήκουν στην οικογένεια των τετραονίδων (tetraonidae) στην οποία συμπεριλαμβάνονται, εκτός από το red grouse που απαντάται μόνο στη Μεγάλη Βρετανία και κυρίως στη Σκωτία, και άλλα που ενδημούν στην Βόρειο Αμερική.
Στην ίδια οικογένεια εντάσσονται επίσης η βουνοχιονόκοτα (ptarmigan) που τη συναντούμε στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης και Αμερικής κοντά στον Αρκτικό κύκλο, ο λυροπετεινός (black grouse) που ο πληθυσμός του στην Ευρώπη έχει μειωθεί σημαντικά αλλά διατηρεί κάποιους πληθυσμούς σε χώρες της Σιβηρίας (Ρωσία, Μογγολία, Καζακστάν) και τέλος ο επιβλητικός αγριόκουρκος (capercaillie) που στολίζει τα κωνοφόρα δάση της Σκανδιναβίας και της Ρωσίας. Κάποιοι αγριόκουρκοι απαντώνται και σε άλλες χώρες της Ευρώπης ακόμη και στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Ροδόπη, αλλά και της Κεντρικής Ασίας.
Η πρώτη επαφή
Ήμουν στα εφηβικά μου χρόνια όταν ήρθα για πρώτη φορά σε «επαφή» με τα συγκεκριμένα πουλιά. Αυτό έγινε μέσα από τις σελίδες μιας εγκυκλοπαίδειας δυο τόμων για το κυνήγι –πρωτόγνωρα πράγματα για την εποχή-, από τις εκδόσεις «Κισσός». Από τότε, λοιπόν, ονειρευόμουν να τα κυνηγήσω και να καρπωθώ έστω κι ένα πουλί από το κάθε είδος. Και αξιώθηκα να προσθέσω στη λίστα μου τα ευρωπαϊκά είδη, με εξαίρεση τον αγριόκουρκο που παραμένει όμως ψηλά στα μελλοντικά μου σχέδια με τη Σουηδική Λαπωνία να είναι ο πιο ελκυστικός προορισμός γι’ αυτόν.
Η Ρωσία (με δεδομένο ότι η παρούσα κατάσταση θα εξομαλυνθεί που δεν το βλέπω να γίνεται σύντομα) και η Βουλγαρία είναι επίσης επιλογές. Στη Σουηδία όμως έχεις τη δυνατότητα να κτυπήσεις και βουνοχιονόκοτες όπως και λυροπετεινούς δίνοντας έτσι ποικιλία και διάρκεια στο κυνηγετικό σου ταξίδι.
Το πρώτο από τα είδη της οικογένειας που μου δόθηκε η ευκαιρία να κυνηγήσω και να κτυπήσω ήταν ο λυροπετεινός. Αυτό έγινε όταν ένας Ιταλός φίλος με τον οποίο είχα γνωριστεί σε κυνήγι στην Ουρουγουάη, με προσκάλεσε να μπω στην ομάδα που ετοίμαζε για μια κυνηγετική περιπέτεια στη μακρινή Μογγολία. Χωρίς να το σκεφτώ καθόλου απάντησα θετικά και λίγους μήνες μετά, τον Σεπτέμβρη του 2008, βρέθηκα στη χώρα του Τζένκινς Χαν.
Στα σύνορα με τη ρωσική Σιβηρία
Ο κυνηγότοπος που οδηγηθήκαμε από τους συνοδούς μας βρισκόταν στην επαρχία Orkhon στα βορειοδυτικά της χώρας και κοντά στα σύνορα με την Ρωσική Σιβηρία. Ο βιότοπος πραγματικά υπέροχος, άγρια φύση με όλη τη σημασία της λέξης. Η κοντινότερη πόλη βρίσκονταν 100 χιλιόμετρα και εν τη απουσία δρόμων, ακόμα και αγροτικών, 2 ώρες οδήγημα μακριά. Η πυκνή εδαφόβια βλάστηση και τα ποταμάκια που διέσχιζαν τη στέπα ήταν ιδανικός βιότοπος για πεδινές πέρδικες ενώ τα μικρά δασύλλια το βασίλειο των λυροπετεινών.
Στην Μογγολία είχαμε στη διάθεση μας 6 κυνηγετικές μέρες τις οποίες «μοιράσαμε» μεταξύ των δυο κύριων θηραμάτων. Η κάρπωση δεν δικαίωσε τις προσδοκίες μας ούτε και τον αριθμό των θηραμάτων που υπήρχαν στην περιοχή. Με μόνο 2 σκύλους για κάθε τριάδα κυνηγών ήταν αδύνατο να καλύψεις τις τεράστιες εκτάσεις και κάποιες στιγμές ένοιωθες ότι ψάχναμε ψύλλους στ’ άχυρα.
Τον σκοπό μου όμως τον πέτυχα κτυπώντας 4 λυροπετεινούς και εκπληρώνοντας μέρος του ονείρου μου. Εκτός όμως από την κάρπωση του πανέμορφου λυροπετεινού απόλαυσα τη διαμονή στα ξυλόσπιτα του καταυλισμού, στις όχθες του ποταμού Selenga, με βασικές μόνο ανέσεις που σε ταξίδευαν έτη πίσω στον χρόνο.
Glorious 12th
Το red grouse, πουλί σύμβολο της Σκωτίας, ήταν το είδος που πήρε σειρά 4 χρόνια μετά. Το κυνήγι του grouse αρχίζει στις 12 Αυγούστου και σηματοδοτεί την έναρξη της κυνηγετικής περιόδου στη Μεγάλη Βρετανία. Οι κυνηγοί, και όχι μόνο, αναφέρονται στην έναρξη ως Glorious 12th (λαμπρή 12η) και έχει ιδιαίτερη σημασία όχι μόνο για τους οπαδούς της Αρτέμιδας αλλά και για τα κορυφαία εστιατόρια της χώρας που συναγωνίζονται για το ποιο θα είναι το πρώτο που θα τα βάλει στο μενού του αν είναι δυνατό από το βράδυ της 12ης.
Το κυνήγι του grouse γίνεται παραδοσιακά με τη μέθοδο της παγάνας. Οι παγανιέριδες ξεκινούν απέναντι και σε απόσταση από τους κυνηγούς που περιμένουν συνήθως σε ταμπούρια και σπρώχνουν τα πουλιά προς το μέρος τους. Η μεγάλη ταχύτητα με την οποία τα πουλιά προσεγγίζουν τα καρτέρια αλλά και η ικανότητα τους για ελιγμούς της τελευταίας στιγμής μόλις αντιληφθούν τον κίνδυνο καθιστούν το grouse έναν ιδιαίτερα δύσκολο και απαιτητικό στόχο που αποτελεί σκοπευτική πρόκληση για κάθε κυνηγό.
Το παραδοσιακό κυνήγι των grouse είναι όμως άπιαστο όνειρο για τους κοινούς θνητούς. Το κόστος μιας τέτοιας κυνηγετικής μέρας, και ειδικά αν μιλάμε για την έναρξη, είναι απαγορευτικό. Πιο προσιτό είναι το κυνήγι με σκυλιά φέρμας ή ξεσηκώματος αργότερα στη σεζόν που τελειώνει αρχές Νοεμβρίου.
Κάπως έτσι έτυχε και για μένα στα πλαίσια ενός κυνηγιού «μεικτής τσάντας» που συμπεριλάμβανε χήνες, πάπιες, φασιανούς, λαγούς του χιονιού και ένα ζευγάρι grouse. Ο υπεύθυνος θήρας της περιοχής μας επέτρεψε να κτυπήσουμε 5 πουλιά περισσότερα από τα 12 που είχαμε συμφωνήσει, χωρίς επιπρόσθετη χρέωση, με τον καθένα από την εξαμελή παρέα μας να κτυπά τουλάχιστον το ζευγάρι που δικαιούτο.
Η βουνοχιονόκοτα, το καμάρι της Ισλανδίας
Τελευταίο, μέχρι της ώρας, είδος της οικογένειας των τετραονίδων που είχα την τύχη να κτυπήσω, ήταν η βουνοχιονόκοτα, το καμάρι της Ισλανδίας. Ένα πουλί που τους καλοκαιρινούς μήνες το φτέρωμα του είναι καφέ με μαύρες και κίτρινες πινελιές αλλά τον χειμώνα γίνεται λευκό σε πλήρη αρμονία με τους χιονισμένους βιότοπους στους οποίους ζει.
Συνδυάσαμε το κυνηγετικό μας οδοιπορικό στην Ισλανδία με κυνήγι χήνας στα νότια της χώρας πριν μετακινηθούμε με εσωτερική πτήση βόρεια στην πόλη Akureyri την παραμονή της έναρξης που το 2015 όταν πήγαμε ήταν η 23η Οκτωβρίου. Το κυνήγι της βουνοχιονόκοτας στην Ισλανδία διεξάγεται για περίπου ενάμιση μήνα, από τα μέσα/τέλη Οκτωβρίου μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου/αρχές Δεκεμβρίου μόνο Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή και είναι περίοδος «γιορτής» για τους Ισλανδούς. Αυτό το διαπιστώσαμε κατά τον έλεγχο αποσκευών και κατά την αναμονή στην αίθουσα αναχώρησης. Κυνηγοί, όπλα, σκυλιά παντού. Πραγματικό πανηγύρι.
Το κυνήγι αυτό καθ’ εαυτό αθλητικό, δύσκολο, επίμονο και κουραστικό. Το πολύωρο περπάτημα μέσα στο χιόνι που έφτανε μέχρι και 30 εκατοστά είναι εξουθενωτικό αλλά τα πάντα ξεχνιούνται όταν έχεις στο χέρι τη βουνοχιονόκοτα και χαϊδεύεις με σεβασμό το φτέρωμα της. Η ημερήσια κάρπωση κυμάνθηκε στα 5 με 6 πουλιά ανά κυνηγό.
Και κάτι τελευταίο. Η βουνοχιονόκοτα είναι για τους Ισλανδούς παραδοσιακό Χριστουγεννιάτικο πιάτο (όπως εμείς έχουμε τη γαλοπούλα ή το γουρουνόπουλο) και γίνεται «μάχη» για να την εξασφαλίσουν για το οικογενειακό τραπέζι παρά το αλμυρό αντίτιμο, αποτέλεσμα της περιορισμένης προσφοράς και της μεγάλης ζήτησης. Έχοντας δοκιμάσει το κρέας της κατά τη σύντομη παραμονή μας στην Ισλανδία πρέπει να ομολογήσω ότι δεν τους αδικώ.
Κείμενο: ΑΝΤΩΝΗΣ ΤΑΛΙΟΤΗΣ
