H αγωνία και η λαχτάρα είναι τα δύο συναισθήματα που διακατέχουν τους απανταχού μπεκατσοκυνηγούς, καθώς περιμένουν τον ερχομό της βασίλισσας του δάσους…
Του Απόστολου Αποστολάτου
Μετά από μία κακή χρονιά, όπως η περυσινή, όλοι εμείς που λατρεύουμε αυτό το πανέμορφο θήραμα, περιμένουμε με ανυπομονησία ώστε να διαπιστώσουμε αν ανάκαμψε. Η κάρπωση, τουλάχιστον σε ότι αφορά το υγιές κομμάτι των μπεκατσοκυνηγών, είναι το τελευταίο που ενδιαφέρει. Το πιο σημαντικό από όλα είναι να αποδειχτεί ότι το είδος χαίρει άκρας υγείας κάτι που σημαίνει ότι οι μπεκάτσες θα μας χαρίσουν πολλές συναντήσεις και άφθονες συγκινήσεις.
Ο πραγματικός μπεκατσοκυνηγός ξέρει να αυτοπεριορίζεται (όχι πάνω από 5 μπεκάτσες ημερησίως ακόμα και σε μέρες μεγάλης αφθονίας) και να κάνει σωστή διαχείριση στα μέρη που κυνηγάει και οι μπεκάτσες διαχειμάζουν. Έτσι λοιπόν, κι ενώ ακόμα δεν έχει μπει καλά -καλά ο Οκτώβριος, η αναμονή και η προσμονή της μπεκάτσας φουντώνει. Αναμονή η οποία κάποιες φορές προκαλείται από τις καιρικές συνθήκες και κάποιες άλλες από τις διαφορές φήμες που διαδίδουν μερικοί ανυπόμονοι.
Αλλά, προφανώς υπάρχει ένα μέτρο σε όλα τα πράγματα. Μόνο η βροχή ή μόνο ο αέρας, όσο ευνοϊκές συνθήκες κι αν είναι, δεν είναι αρκετά ώστε να καθορίσουν το φαινόμενο της μετανάστευσης από τις περιοχές αναπαραγωγής στη βόρεια Ευρώπη, και το πέρασμα ή την παραμονή στα μέρη μας.
Θεωρίες περί περασμάτων
Παρότι από καιρό είναι γνωστές οι περίοδοι και οι κατευθύνσεις της μετανάστευσης της μπεκάτσας, η οποία πραγματοποιείται σε ένα μεγάλο μέτωπο, εξαιτίας αρκετών πολύπλοκων κλιματικών και βιολογικών παραγόντων που της ρυθμίζουν τις μετακινήσεις, η παρουσία της σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον είναι προβλέψιμη μόνο κατά προσέγγιση.
Όμως, οι περισσότεροι από όσους κυνηγάμε τη μακρομύτα, έχουμε τις πεποιθήσεις μας όσο αφορά στις αφίξεις. Ακόμα και όποιος την συναντά τυχαία ή περιστασιακά έχει τα δικά του πιστεύω.
Υπάρχουν, για παράδειγμα, αυτοί οι οποίοι υποστηρίζουν ότι οι μπεκάτσες περνάνε μαζί με τους γερανούς και άλλοι οι οποίοι πιστεύουν ότι ταξιδεύουν με το πρώτο ή το τελευταίο τέταρτο του φεγγαριού. Κάποιοι που πάνε να την ψάξουν με το πρώτο άκουσμα της κοκκινότσιχλας και κάποιοι άλλοι με το που ακούσουν το τιτίβισμα του κοκκινολαίμη.
Οι γερανοί, οι οποίοι περνούν ψηλά στον ουρανό του Οκτωβρίου που γυαλίζει από τον βόρειο, βορειοανατολικό αέρα, συχνά βρίσκουν τους «άρρωστους» μπεκατσοκυνηγούς να ψήνονται ήδη από τον… πυρετό για τη μπεκάτσα. Αλλά σίγουρα υπάρχουν και μέρες που οι άνεμοι φυσούν σε αντίθετη κατεύθυνση από εκείνη που οι μπεκάτσες ακολουθούν για να μεταναστεύουν. Είναι βέβαιο ότι η επίδραση του αέρα και γενικά του καιρού είναι πολύ σημαντική, όχι τόσο για το θέμα της ίδιας της μετανάστευσης, όσο για τις διαφορετικές πτυχές του μπασίματος και της συμπεριφοράς των πουλιών στη μία ή στην άλλη περιοχή, πτυχές οι οποίες είναι σε άμεση συνάρτηση με τις μετεωρολογικές συνθήκες της στιγμής.
Ορόσημο τα Νικολοβάρβαρα
Στην Ελλάδα, η φθινοπωρινή κάθοδος, αν και δεν αποκλείονται κάποιες πρώιμες αφίξεις στο τέλος Σεπτεμβρίου (μπορεί να πρόκειται για άτομα τα οποία ανήκουν σε ζευγάρια τα οποία φωλεοποιούν στις πιο νότιες περιοχές της βόρειας Ευρώπης), πραγματοποιείται κανονικά στο διάστημα από τα μέσα Οκτωβρίου έως και τα μέσα Δεκεμβρίου και μπορεί να έχει χαρακτηριστικές στιγμές έντασης οι οποίες εναλλάσσονται με στιγμές κάμψης ή απόλυτης απουσίας μετακινήσεων.
Παραδοσιακές μέρες αφίξεων είναι οι τελευταίες του Οκτώβρη και οι πρώτες του Νοέμβρη, αλλά μπορεί να υπάρχουν και πολύ γερά μπασίματα το τελευταίο δεκαήμερο του Νοέμβρη και τα Νικολοβάρβαρα (4-6 Δεκεμβρίου), όταν συνήθως εμφανίζεται η οπισθοφυλακή, η οποία πολλές φορές είναι και πολυπληθής.
Σε αυτό χρονικό πλαίσιο της καθόδου οι καλύτερες στιγμές για να βρούμε μπεκάτσες είναι:
- Μετά από μία βίαιη καταιγίδα.
- Με δυνατές πάχνες.
- Όταν ο καιρός είναι έτοιμος να χιονίσει ή όταν πέφτουν οι πρώτες νιφάδες.
- Όταν ακούγεται ότι στα βόρεια έπεσαν πολλά χιόνια ή όταν στις ειδήσεις ακούμε ότι στη βόρεια Ευρώπη αναμένεται ένα πολύ δυνατό κύμα ψύχους.
- Όταν στα βουνά χιονίζει.
Που να τις ψάξουμε
Σε γενικές γραμμές τις πρώιμες μπεκάτσες τις ψάχνουμε σε μεγάλα υψόμετρα και σε βορεινές πλαγιές αποτελούμενες από έλατα, οξιές, μαύρη Πεύκη, κέδρα, πυξάρια και φτέρες, σε διάφορους συνδυασμούς.
Τις στεγνές μέρες με αρκετό πάγο είναι πιο εύκολο να βρεις μπεκάτσες σε χαμηλά και ομοιόμορφα μέρη, στα δάση δίπλα σε ποτάμια ή σε ακτές και σε ελώδη δασήλια. Μετά από άφθονη βροχή και με υγρό καιρό οι μπεκάτσες πρέπει να αναζητούνται στα ψηλά, δηλαδή στα ημιορεινά και ορεινά δάση και κυρίως σε αυτά τα οποία δεν είναι πολύ πυκνά και πολλές φορές έχουν βραχώδες ή αμμώδες έδαφος.
Αν κατά τη διάρκεια του μπασίματος πραγματοποιηθεί ένας ξαφνικός παγετός, τις μπεκάτσες τις ψάχνουμε κυρίως σε ρέματα, κοντά σε νερά, σε ανατολικές πλαγιές και γενικά σε σημεία τα οποία είναι προστατευμένα από βόρειους ανέμους και όπου το έδαφος έχει παραμείνει αρκετά υγρό και μαλακό ώστε να επιτρέπει στο ράμφος τους να διεισδύσει σε αυτό.
Κατά τη διάρκεια μιας παρατεταμένης βροχής οι μπεκάτσες τείνουν να κάθονται στις άκρες του δάσους κοντά σε μονοπάτια και χωματόδρομους, στα όρια μεταξύ δάσους και ξέφωτου, ή σε φυσικούς φράχτες οι οποίοι χωρίζουν λιβάδια. Με δυνατούς νοτιάδες συχνά συγκεντρώνονται σε κορυφογραμμές από τη πλευρά που απαγκιάζει. Τα πρωινά που ακολουθούν ξάστερες νύχτες με πάχνη ή και πάγο τις ψάχνουμε στα αραιά προσήλια δάση με ασφάκα και πέτρα.
Αυτοί είναι κανόνες, άρα θεωρία, δηλαδή εμπειρικές παρατηρήσεις, οι οποίες μπορεί να χρησιμεύσουν πολύ ή και καθόλου. Πρέπει πάντα να μπορείς να τους εφαρμόσεις σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον. Διότι, όσο κι αν αρέσει η ρουτίνα στη μπεκάτσα, παραμένει απρόβλεπτη και παράδοξη, λες και είναι φτιαγμένη για να μας συγχέει και να μας διαψεύδει. Με λίγα λόγια, δε βγάζεις άκρη μ’ αυτόν το «διάολο».
