spot_img
Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024
spot_img
ΑρχικήΚυνήγιΦτερωτάΜπεκάτσα: Το μυστηριώδες βραχιόνιο

Μπεκάτσα: Το μυστηριώδες βραχιόνιο

|

Laky Pet Food
Laky Pet Food
Laky Pet Food
Laky Pet Food

 

Το βραχιόνιο είναι το πρώτο οστό του φτερού της μπεκάτσας και φαίνεται να είναι «μοναδικό» μεταξύ όλων των πτηνών. Ας το ξεκαθαρίσουμε αμέσως: το θέμα είναι επιστημονικό. Μερικές πρόσφατες επιστημονικές μελέτες προσφέρουν πολλά στοιχεία για να εξιχνιάσουμε αυτό το μυστήριο. Γιατί άραγε, αυτό το οστό, που είναι τόσο σημαντικό για την πτήση, είναι «μοναδικό» στη μπεκάτσα;

 

Του Απόστολου Αποστολάτου

 

 «Εκτός της μπεκάτσας, σε όλα τα άλλα ιπτάμενα πτηνά ο αέρας μπαίνει μέσα στο βραχιόνιο». Αυτή η φράση υπάρχει στην Ecyclopedia of Anatomy and Phisiology, του Robert T. Todd και επιβεβαιώνεται και σε πιο πρόσφατες επιστημονικές εργασίες, όπου αναφέρεται ότι αυτή η συνθήκη του «βραχιονίου χωρίς αέρα» είναι καθ’όλα εξαιρετική. Αυτό το οστό, σε όλα τα πτηνά, έχει πάντα μια δοκιδωτή δομή (πορώδη), κατάλληλη να δέχεται αέρα, πράγμα το οποίο ελαφραίνει το πτηνό και του επιτρέπει να πετάει. Στην μπεκάτσα αυτό το οστό δεν είναι δοκιδωτό, αλλά συμπαγές (φλοιός και μυελός) και γι’ αυτό είναι «μοναδικό» μεταξύ των πτηνών. Θα δούμε στη συνέχεια ότι αυτή η μοναδικότητα δεν είναι πραγματική και ότι και άλλα πτηνά έχουν συμπαγή οστά, συμπεριλαμβανομένου του βραχιονίου.

Ο Curvier, ο οποίος ήταν μεγάλος φυσιοδίφης, είχε παρατηρήσει, μεταξύ των άλλων, ότι η σωματική κατασκευή πολλών πουλιών, μεταξύ των οποίων αναφερόταν ιδιαιτέρως στην μπεκάτσα, δεν έχει αλλάξει εδώ και 30 – 38 εκατομμύρια χρόνια! Το θέμα συνεπώς μας οδηγεί να εξετάσουμε, όσο το δυνατόν πιο απλά γίνεται, το πως μερικά επίγεια ζώα (κυρίως ερπετά) άλλαξαν βαθμιαία την σκελετική τους κατασκευή για να μπορέσουν να πετάξουν.

Ένας ατελείωτος αριθμός εργασιών και ερμηνειών, επιστημονικών και μη, διαδέχθηκαν η μία την άλλη και εξακολουθούν ακόμα, για να εξηγήσουν το φαινόμενο: πως το επίγειο ζώο μεταλλάχθηκε για να πετάει. Μια πολύ πρόσφατη εργασία (Classens L., O’Connor P., Air filled bones extended lung capacity and felpe prehistoric reptiles take first flight) φαίνεται αρκετά επεξηγηματική και ευκολοκατανόητη γύρω από αυτό το θέμα: Οι «αερόσακοι», οι οποίοι είναι παρόντες σήμερα στα πτηνά, δημιουργήθηκαν στο σώμα των ερπετών και επεκτάθηκαν από τους πνεύμονες μέχρι γύρω και μέσα στα οστά του σκελετού, πραγματοποιώντας έτσι ένα αποτελεσματικό αναπνευστικό σύστημα και ελαφραίνοντας τα οστά και το βάρος των πτερόσαυρων, θέτοντάς τους σε κατάσταση να πετάξουν. Αυτό συνέβαινε στην Μεσοζωική περίοδο, 70 εκατομμύρια χρόνια πριν.

Για να κατανοήσουμε την σημασία των ενδοσωματικών αερόσακων (κυμαίνονται από 7 – 9), πρέπει να αναφέρουμε ορισμένα στοιχεία της αναπνευστικής φυσιολογίας των πτηνών. Είναι αναμφίβολο ότι το αναπνευστικό σύστημα των πτηνών, συμπεριλαμβανομένης προφανώς και της μπεκάτσας, είναι πολύ πιο πολύπλοκο από αυτό των θηλαστικών (συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου) τόσο στους μηχανισμούς και τις εμφανείς με γυμνό μάτι οργανικές δομές, όσο και στις μικροσκοπικές τριχοειδείς δομές οι οποίες είναι υπεύθυνες για την ανταλλαγή των αερίων. Οι «αερόσακοι» επεκτείνονται στο βραχιόνιο, στο μηριαίο, στους σπονδύλους και στο κρανίο. Τα πτηνά δεν έχουν διάφραγμα και ο αέρας μπαίνοντας από τα ρουθούνια, διαχέεται στους πνεύμονες (οι οποίοι δε διαστέλλονται), στους «αερόσακους» και στα οστά με τη βοήθεια ενός σύνθετου μηχανισμού, μυϊκού και σκελετικού, μέχρι το τριχοειδές σύστημα όπου γίνεται η ανταλλαγή αερίων με το αίμα (Ο2 και CO2). Η «αναπνοή» ολοκληρώνεται μέσω δύο αναπνευστικών κύκλων (εισπνοή, εκπνοή-εισπνοή, εκπνοή) σε αντίθεση με τα θηλαστικά τα οποία έχουν μόνο ένα κύκλο (εισπνοή – εκπνοή). Αυτό το σύστημα είναι βέβαια ίδιο και στη μπεκάτσα, όπου όμως είναι απούσα η διαστολή του εκκολπώματος (προέκτασης) του αερόσακου (ο οποίος προέρχεται από τον σάκο που βρίσκεται ανάμεσα στις δύο κλείδες) του βραχιονίου και το οστό δεν είναι δοκιδωτό. Γιατί;

Ο σκελετός του φτερού

Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να επεκτείνουμε την ανάλυσή μας στην δυναμική της πτήσης και ιδιαίτερα στη δυναμική και στην κατασκευή του φτερού καθώς και στις κινήσεις του. Ξέρουμε καλά πόσο θεαματικά είναι, το ξεπέταγμα και το πέταγμα της μπεκάτσας και η αστραπιαία της ικανότητα να πετάει και να ελίσσεται ανάμεσα στα εμπόδια του δάσους, έτσι όπως και η κάθετη ανύψωση (καμινάδα) και η ικανότητά της να μεταφέρει εναέρια τα μικρά της όταν κινδυνεύουν καθώς και να ποδαρώνει γρήγορα και επί μακρόν.

Η κατασκευή των θωρακικών μυών καθώς κι εκείνων των φτερών είναι τρομερά στερεή. Ιδιαίτερα υπογραμμίζεται η στιβαρότητα του τένοντα που ενώνει το θωρακικό μυ στο βραχιόνιο, ο οποίος είναι ο πρώτος παράγοντας της πτήσης, καθώς επίσης και η πολυπλοκότητα του «συμπλέγματος» των τενόντων στις αρθρώσεις του φτερού και η μεγάλη κινητικότητα τους. Είναι εμφανές πόσο μεγάλη ποικιλία κίνησης και ισχυρής πτήσης μπορεί να παραχθεί από τις ανατομικές δομές που είναι υπεύθυνες για την πτήση, όπου παίζει κυρίαρχο ρόλο η ικανότητα του βραχιονίου να στρέφεται.

Η δομή

Τόσο στην κάθετη όσο και στην οριζόντια τομή, το οστό του βραχιονίου παρουσιάζεται συμπαγές (φλοιός και μυελός) χωρίς δοκίδωση και χωρίς την προέκταση του σάκου που βρίσκεται ανάμεσα στις κλείδες και εισέρχεται στο βραχιόνιο. Αντιθέτως, στο ίδιο άτομο μπεκάτσας η δοκίδωση στη βρεγματική χώρα του κρανίου είναι πολύ εμφανής. Μια εξαιρετική μελέτη μιας ειδικής ομάδας από το Πανεπιστήμιο του Παρισίου, έχει σκοπό να αποδείξει, ότι οι περιστροφικές δυνάμεις κατά την πτήση και όχι μόνο, έχουν επιρροή στη κατασκευή των μακρών οστών των πτηνών, συμπεριλαμβανομένης της μπεκάτσας. Οι μελετητές ανάλυσαν 22 είδη πτηνών και στα 19 βραχιόνια που ανάλυσαν, 11 ήταν με αέρα και συνολικά στα 168 οστά μόνο το 10% είχε αέρα. Με αυτά τα στοιχεία οι αναλυτές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η διαδομένη πεποίθηση ότι τα οστά των πτηνών είναι γεμάτα αέρα είναι ψευδής. Η ανάλυση πολλών μορφολογικών, ιστολογικών, χημικών, δομικών, φυσικών, βιοδυναμικών, στροφικών, μαθηματικο-στατιστικών στοιχείων, επιβεβαιώνει την υπόθεση, ότι οι διάφοροι τρόποι πτήσης των πτηνών μπορούν να έχουν επηρεάσει την εξέλιξη της δομής των οστών, ακόμα και όσον αφορά στην απόκτηση μιας κατάλληλης αντίστασης στις περιστροφικές κινήσεις, ή ακόμα περισσότερο στην διευκόλυνσή τους. Όλα αυτά ισχύουν και για τη μπεκάτσα, η οποία αναφέρεται ιδιαιτέρως αρκετές φορές με το βραχιόνιό της το οποίο δεν περιέχει αέρα. Ένα βραχιόνιο, συνεπώς, το οποίο ξεχωρίζει για τη στερεότητά του και για την εξαιρετική του ικανότητα να στρέφεται στην τροχαλία της ωμο-βραχιόνιας άρθρωσης υπό την επίδραση των ισχυρών μυών της. Αυτή ισχύει και για την βραχιόνιο-ωλένια άρθρωση (αγκώνας) και για την άρθρωση του ισχίου (ικανότητα ποδαρώματος και μεταφοράς νεοσσών). Καταλήγοντας, δεν πιστεύω ότι λύσαμε το μυστήριο του συμπαγούς βραχιονίου της μπεκάτσας, αλλά τουλάχιστον ελπίζω να δώσαμε μια ικανοποιητική ερμηνεία.

 

Ακολουθήστε το kynigesia.gr στο Google News.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

«Κυνηγεσία 2024»: 8 πράγματα που αφορούν όσους πρόκειται να επισκεφθούν την έκθεση

«Κυνηγεσία 2024»: 8 πράγματα που αφορούν όσους πρόκειται να επισκεφθούν την έκθεση 1. Εισιτήριο θα βρεις στην είσοδο του εκθεσιακού κέντρου MEC Παιανίας (6 ευρώ)....
spot_img
spot_img

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΔΗΜΟΦΙΛΗ