Ορτύκια μεμονωμένα βρίσκονται σ’ όλη τη χώρα μας τον καιρό της αποδημίας των πουλιών προς τα χειμαδιά της Ανατολής και του Νότου, ξεκομμένα από την ομάδα τους και παραστρατημένα από το δρόμο του ταξιδιού τους..
Του Αγγελου Ποιμενίδη (αναδημοσίευση από τα «Κυνηγετικά Νέα» του 1954)
Όλη η χώρα δεν έχει το προνόμιο της υποδοχής των περασμάτων. Μόνο τα παραλιακά μέρη πού ‘ναι πλησιέστερα για το σάλτο των ορτυκιών προς την Ανατολή και το Νότο, δέχονται τα πολυπληθή περάσματα, αλλά όχι όλα δίχως εξαίρεση. Οι κόλποι π.χ. δεν προσφέρονται στα ορτύκια για φιλοξενία. Τα ακρωτήρια (Ταίναρο, Μαλέας, Σούνιο κ.λπ.) μάλιστα. Τα παράλια της Θράκης, από την Αλεξανδρούπολη ως τη Μαρώνεια, είναι χαρακτηριστικοί τόποι περασμάτων. Από τη Μαρώνια, Κεραμωτή, Καβάλα, Ελευθερές, Σταυρός δεν έχουμε το χαρακτηριστικό μεγάλων περασμάτων.
Στα νότια ακροθαλάσσια των νησιών μας σημειώνονται περάσματα, λ.χ. στα Βατερά της Μυτιλήνης ή στη Θάσο, στη Σαμοθράκη. Ομως και στη Λήμνο ελάχιστα πέφτουν ορτύκια. Το μυστήριο αυτό κανείς δεν μπόρεσε ως τώρα να το καταγράψει. Γιατί η προτίμηση ωρισμένων και στερεότυπα σταμπαρισμένων τόπων γίνεται από τα αγεωγράφητα και κοντόμυαλα αυτά πλασματάκια; Ούτε τουριστικούς οδηγούς έχουν ούτε δρόμους με οδηγητικές ταμπέλες. Και μ’ όλα ταύτα, απαράβατα περνούν κάθε χρόνο από τους ίδιους τόπους και τα ίδια χωράφια, όπως οι χατζήδες, που αποκλειστικά κοντεύουν στη Μέκα και δεν κατευθύνονται για τη Βαγδάτη.
Το μυστήριο αυτό δεν θα μαθευτεί, εκτός αν αποχτήσουν «γλώσσα» τα σοφά αυτά ορνιθάκια. Εκείνο όμως που εμείς οι «σοφοί άνθρωποι» μπορούμε να μάθουμε και δεν το ξέρουμε, είναι ότι ενώ έχουμε χιλίων ειδών χάρτες -πολιτικούς, γεωφυσικούς, καπνικούς, ορυκτολογικούς, αρχαιολογικούς κτλ. κτλ.- ένας χάρτης μας που να δείχνει πού πέφτουν τα ορτύκια, δεν υπάρχει. Αν υπήρχε, θα έλυνε κάτι από το μυστήριο της πορείας τουλάχιστον των ορτυκιών, γιατί όταν θα σημειωνόταν πέρασμα την δείνα μέρα, λογουχάρη στην Αλεξανδρούπολη, Μυτιλήνη ή Ταίναρο, Κρήτη την τάδε με τον συσχετισμό του ανέμου που φυσούσε από βραδύς, θα βρίσκαμε την πορεία των ορτυκιών, την προέλευσή τους (αφετηρία) και τον τόπο του προορισμού τους.
Αν τα «Κυνηγετικά Νέα» έπαιρναν ανταποκρίσεις από όλα τα Κυνηγετικά Σωματεία της χώρας και περιγραφές των τόπων που πέφτουν τα ορτύκια, θα έκαμναν έναν τέτοιο χάρτη και θα βοηθούσαν την επιστήμη…
Ειδικοί τόποι περασμάτων ορτυκιών
Οπως αναφέραμε στο προηγούμενο, χρειάζεται ένας χάρτης περασμάτων ορτυκιών.
Ο χάρτης αυτός που δεν είναι δύσκολο να γίνει από πληροφορίες των Κυνηγετικών Σωματείων, θα ήταν και ένα είδος οδηγού για τους θιασώτες του κυνηγιού των ορτυκιών, που θα αποφάσιζαν να πάνε να τα κυνηγήσουν. Ο Τουρισμός θα τον παρασημοφορούσε. Του κυνηγού όμως η βοήθεια δε θάτανε μεγάλη, γιατί χονδροειδώς ο χάρτης μ’ ένα χρώμα ή σημάδι, θα φανέρωνε μια περιοχή λ.χ. Αλεξανδρούπολη – Μαρώνεια. Αυτό όμως δεν θα σήμαινε ότι στην ζώνη αυτή των 40 χιλιομέτρων τα ορτύκια έχουν μια απλωτή παραλιακή λεωφόρο και μπορείς να τα κυνηγήσεις όπου σ’ αρέσει και όπου τύχει, όπως το λαγό παραδείγματος χάρη, που σε μια περιοχή μεγάλη μπορεί να τον συναντήσεις πίσω από την τελευταία αχυρώνα του χωριού, μέσα σε ένα περιβολάκι έξω απ’ τα σπίτια ή βαθειά σε μακρυνό δάσος.
Το ορτύκια έχει καθωρισμένα στέκια στην απέραντη ζώνη των περασμάτων του, που πρέπει να τα μάθεις και θα σου τα διδάξει η πείρα. Εχουν τα ορτύκια μεγάλη εθιμοτυπία και στερεότυπα καταλύματα και σταθμούς των νυκτερινών τους αφίξεων. Προτιμούν, όπως ο περιηγητής, τις Μυκήνες, Κνωσό, Δελφούς, Επίδαυρο κ.τ.ό. Τέτοια στέκια είναι τα χωράφια που γέρνουν προς τα θάλασσα και φέγγει τη νύχτα η καλαμιά τους ή τα αποξηραμένα χορτάρια τους. Μπορείς σε ένα τέτοιο χωράφι εξήντα στρεμμάτων να σηκώσεις διακόσια ορτύκια το πρωΐ, ένα δίπλα στο άλλο, ή πεντεδέκα μαζύ και να διανύσεις ύστερα και να ψάξεις χώρο εκατόν εξήντα στρεμμάτων και να βγάλεις μόνο ένα-δυο ορτύκια.
Τέτοια αδυναμία έχουν τα πουλιά αυτά! Πέφτουν «συστημένα», όπως λέμε σε ωρισμένους χώρους, όλο κοπαδιαστά και η παρουσία πεντέξη κομματιών σε μια περιοχή φανερώνει ότι εκεί γύρω -όχι πολύ μακρυά- έχουν καταλύσει και κρύβονται κι άλλα, που υποχρεούται ο σκύλος σου να ανακαλύψει και συ να τα κανονίσεις.
Τέτοιος ειδικός χάρτης δεν μπορεί να συνταχθεί με την αβελτηρία μας. Κάθε κυνηγός όμως τον έγραψε μέσα του και ξέρει να κατευθυνθεί στα προνομιούχα αυτά ορτυκοχώραφα πρωΐ-πρωΐ για να κάμει το τσιμπούσι του. Οποιος δεν έχει συνθέσει τέτοιον, κυνηγά τα ορτύκια στην τύχη. Χάνει ώρες ψάχνοντας σε άγονους τόπους, βαρά λίγα, ενώ ο «ειδήμων» τραβάει ίσια και αχασομέριστα στα κέντρα αυτά και γεμίζει τις τσάντες του.
Η μελέτη των τόπων όπου απαρέγκλιτα πέφτουν τα ορτύκια
Δεν είναι λίγοι οι τόποι που τους προτιμούν τα ορτύκια σαν στέκια – ξενώνες, για να διημερεύσουν. Διημερεύουν μόνον, και τη νύχτα -μόλις αρχίσει το σούρουπο- τους εγκαταλείπουν οπωσδήποτε, είτε ο καιρός είναι ευνοϊκός και πρίμος για ταξείδι είτε όχι. Ούτε βόσκουν, ούτε πάνε στο νερό τα ορτύκια σαν τάλλα διαβατικά -τρυγόνια, φασοπερίσταρα, χηνο-παπιά, ψαρόνια κ.λπ.- Το ορτύκι είναι… η καμήλα των πουλιών. Κλείνει το στόμα του από την αφετηρία του και το ανοίγει όταν φτάσει στον προορισμό του.
Τα στέκια λοιπόν αυτά των ορτυκιών στην απέραντη ζώνη διαβάσεων πρέπει να τα μαρκάρει ο κυνηγός και αυτό θα γίνει όταν με τη μελέτη αρκετών διαδοχικών ετών, που θα παρακολουθήσει τα περάσματα και θα προσέξει τα χαρακτηριστικά. Γιατί, αν σε μια ζώνη περασμάτων υπάρχουν φερειπείν είκοσι τέτοια στέκια, μικρά ή μεγάλα, ο κυνηγός δεν πρέπει να νομίσει ότι τα στέκια αυτά είναι είκοσι αγγουριές, που ξέρει ότι το πρωΐ οφείλει να πάει να τις τρυγήσει, παρά ότι είναι μεν ξενώνες, αλλά δεν γεμίζουν κάθε βράδυ. Ενα στέκι μπορεί να κρατήσει διακόσια κομμάτια κι άλλο τρία, εκτός αν το πέρασμα είναι πληθωρικό -και τέτοια σημειώνονται πεντέξη περίπου κάθε χρόνο-οπότε κυνηγάς όπου θέλεις.
Για να ξέρεις ποια στέκια κρατάν ορτύκια σε μη καθολικό και παμμέγιστο πέρασμα, είσαι υποχρεωμένος να μελετήσεις τους καιρούς και τις εποχές που διαβαίνουν τα ορτύκια προτιμώντας πότε τα δείνα-δείνα χωράφια, πότε τα άλλα. Αυτό όμως είναι σωστή φιλοσοφία και αποχτιέται με πολυχρόνιες παρατηρήσεις. Ετσι θα σου γίνει γνωστό ότι τα πρώιμα περάσματα προτιμούν τα τάδε στέκια και με τέτοιον καιρό. Τα μεσανά εκείνα. Τα όψιμα, που είναι υπολείματα καθυστερημένων ορτυκιών, τα δείνα κ.ο.κ. Εχουμε ακόμα και στέκια απίθανα και άγνωστα: Εξω από τη ζώνη όταν πιάσει βροχή την ώρα που ταξιδεύουν τα ορτύκια. Δίπλα στη θάλασσα, στα χορτάρια της αμμουδιάς, όταν τα ορτύκια τα γυρίσει πίσω ο νοτιάς και δεν – τα καταπιεί η θάλασσα, όπως συνήθως γίνεται.
Οι πολύπειροι ορτυκάδες κυνηγοί, γνωρίζουν τη φιλοσοφία αυτή και απορεί κανείς πώς γυρνούν με σακκούλα γεμάτη, ενώ άλλοι -πολλοί- γυρνούν άπρακτοι και στοιχηματίζουν υπερφύαλα ότι πουθενά δεν είχε ορτύκια. Αυτοί ξέρουν και την ελαχίστη λεπτομέρεια και ιδιοτροπία των ορτυκιών. Γνωρίζουν ένα ένα θάμνο που κρατεί ορτύκι και ποια πλευρά του χωραφιού έχει τα πολλά και ποια τα λίγα.
Αν είσαι προνομιούχος να κυνηγάς με το τζιπάκι σου, σε ζώνη βατή σε όλα τα στέκια που λέω και το μεταφορικό σου μπορεί να φωτίσει όλα τα ορτυκοτόπια, τότε δεν σου χρειάζεται η φιλοσοφία αυτή. Κάμνεις μια τσάρκα σ’ όλα τα στέκια και τα ξαφρίζεις.
Συνεχίζεται…
