Μία περίεργη χρονιά για τις φάσσες…
Φεβρουάριος 2022
Όλη η κούραση από την ανάβαση της πλαγιάς έσβησε όταν τα φτερά από το πρώτο κοπάδι γυάλισαν στο φως του ήλιου χαμηλά μέσα στο ρέμα.
Σηκώθηκαν έκαναν ένα κύκλο, διέγραψαν μία απόσταση τριακοσίων μέτρων και έπεσαν στο ρέμα με τις αριές για φαγητό. Φλεβάρης, κάθε περιττή μετακίνηση είναι επικίνδυνη και ανούσια, ίσως από τα πιο παλιά μπουλούκια που θυμάμαι στο μέρος αυτό, μικρό, 17 πουλιά, αλλά και το μοναδικό που παρέμεινε ακέραιo από τα μέσα του Δεκέμβρη.
Πολλές φορές είχα σκεφτεί να κατέβω εκεί χαμηλά να τους κάνω ένα καρτέρι, αλλά πάντα κάτι με κράταγε πίσω. Από τη μία, η μοναδική ίσως ευκαιρία που θα μου έδιναν και από την άλλη η ελπίδα πως σε κάποια μετακίνηση θα μπορούσαν να τραβήξουν μερικά πουλιά ακόμα.
Μάταιες οι ελπίδες, εκείνο το συγκεκριμένο κοπάδι παρέμεινε μόνο του, βασιλιάς της ρεματιάς και χωρίς να δίνει σε κανέναν την ευκαιρία για κάποια τουφεκιά με αξιώσεις.
Είναι πια η εποχή που η φάσσα γνωρίζει άπταιστα την περιοχή, τα κοπάδια αποτελούνται από πουλιά που έχουν μείνει καιρό σε κάθε τόπο, έχουν περάσει όλες τις πιθανές καιρικές συνθήκες που μπορεί να αντιμετωπίσουν, έχουν τουφεκιστεί, ξέρουν που θα κάνουν σε μία απότομη αλλαγή του καιρού, με πάγο, με χιόνι, με αέρα, έχουν πάντα εναλλακτική επιλογή αν προδοθεί η κούρνια ή η βοσκή τους.
Ο ήλιος άρχισε να βαράει πια καλά όλους τους ελατιάδες και η ώρα πλησιάζει. Έχω κάνει αρκετά κυνήγια στα συγκεκριμένα πουλιά και έχω δει για μέρες που χαμηλώνουν πλέον οι περισσότερες τουφεκισμένες πριν σπάσουν για βοσκή
Θα µου έκαναν το χατήρι…
Το άνοιγμα του δάσους είναι συγκεκριμένο, κάθε φορά το ίδιο στα τελευταία τέσσερα κυνήγια πριν τη λήξη της. Κάποια φρέσκα πουλιά από τις μετακινήσεις του Φλεβάρη μου έδιναν λίγες ευκαιρίες για τουφεκιές, αλλά τα παλιότερα πουλιά δεν διακινδύνευαν να περάσουν από τα καρτέρια και μέρα με τη μέρα τραβούσαν όλο και περισσότερες νέες στη ρουτίνα τους.
Τελευταία φορά που κοίταξα την ώρα απλά ήλπιζα να μου κάνουν τη χάρη και να μην έκανα όλη αυτή τη διαδρομή στο δάσος τσάμπα, να μου δώσουν μία τελευταία ευκαιρία για να τις αφήσω στην ησυχία τους μέχρι του χρόνου. Οι πρώτες δύο φάνηκαν ψηλωμένες πάνω από τα πεύκα και λίγα λεπτά μετά ένα δεκάρι μπουλούκι ερχόταν ένα με τις καστανιές επάνω μου.
Θα μου έκαναν το χατίρι, η υπομονή και η παρατήρηση είχαν αποδώσει. Η φάσσα χρειάζεται επιμονή και σύνεση, έχει το πλεονέκτημα να είναι η αρχόντισσα των βουνών, αλλά πέφτει εύκολα στην παγίδα της ρουτίνας στην συμπεριφορά της.
Όταν έχει βρει μία κούρνια και μία βοσκή και δεν ενοχλείται σε καμία από τις δύο, τότε ο κόσμος να χαλάσει, αν οι καιρικές συνθήκες δεν μεταβληθούν ραγδαία, τα πουλιά ακόμα και αν τουφεκιούνται στην πορεία τους, πάντα θα βρουν ένα ασφαλές «μονοπάτι» και θα κάνουν τη ρουτίνα τους.
Μπορεί να τις τουφεκάς στο ενδιάμεσο της διαδρομής, να ξαναγυρίζουν πίσω και να παίρνουν ύψος, αλλά πάλι θα βρουν ένα τρόπο να φτάσουν στον προορισμό τους.
Το δύσκολο είναι να βρεις και εσύ αυτό το μήνα τον «τρόπο» τους, να δεις τα σημεία που θα περάσουν και να φτάσεις σε αυτά. Περίεργη αίσθηση να έρχονται τα πουλιά, επιτέλους, όπως τα ήθελες, αλλά να ξέρεις μετά από κάθε τουφεκιά πως είναι η τελευταία φορά που τις κυνηγάς για φέτος.
Είχα χρόνια να ασχοληθώ λίγο πιο θερμά με το κυνήγι της όπως έκανα στο παρελθόν και μου είχε λείψει πολύ. Φέτος η έναρξη ήταν αφιερωμένη σε αυτή και τα χιλιόμετρα όλο το χειμώνα αρκετά για τα μάτια της, αφού από πέρυσι μου είχε μείνει απωθημένο να την κυνηγήσω πιο πολύ, όλες τις εποχές.
Στην έναρξη κατάφεραν να με κάνουν να απαρνηθώ τα αγαπημένα μου τρυγόνια και να βρεθώ στα στάρια και τα λιόσπορα της Λάρισας για τα τοπιάρες του Ολύμπου και της Όσσας. Θα μου μείνει εκείνη η παραμονή της έναρξης που έβλεπες τα πουλιά να κατεβαίνουν στον κάμπο και να πέφτουν στα λιόσπορα, η ανυπομονησία της επόμενης μέρας και η αυπνία το βράδυ πριν την πρώτη τουφεκιά.
Τα πουλιά φέτος αρκετά όπως κάθε χρόνο στην περιοχή, τα χωράφια όμως με τα σπόρια λιγότερα, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλος συνωστισμός σε μικρότερο χώρο άρα και περισσότερα κυνηγετικά μάτια. Όταν δεν είναι εύκολο να την τουφεκίσεις εκεί που πιάνει, παρακολούθησε την λένε και αυτή η φράση ήταν που απέδωσε και στη ζέστη του καλοκαιριού.
Με αρκετά τουφέκια να την περιμένουν στο φαγητό, η παρακολούθηση της πορείας των πουλιών για την επιστροφή στα δέντρα ήταν αυτή που απέδωσε καρπούς και ήρθε το απόγευμα γεμάτο χαμόγελα, παρά την υπερβολική κούραση.
Επόμενος σταθμός τα μπασίματα του Οκτώβρη, με τον καρπό που υπήρχε στα δάση της Πελοποννήσου να υπόσχεται μία πολύ καλή χρονιά για όσους συνδέουν την παραμονή τους με την ύπαρξη τροφής.
Εµµονή σε συγκεκριµένους τόπους
Μερικά από τα κοπάδια που εθεάθηκαν στους ουρανούς της νότιας Ελλάδας να είναι πραγματικά εντυπωσιακά άρχισε μία συνεχής αναζήτηση των πουλιών χαρίζοντας χαμόγελα σε αρκετό κόσμο που είτε επίτηδες, είτε κατά λάθος έπεφτε πάνω στα μπασιματιάρικα.
Αν κάτι μου έκανε τρομερή εντύπωση φέτος σε σχέση με άλλες χρονιές, ήταν η εμμονή των φασσών σε συγκεκριμένους τόπους παρά την έντονη καθημερινή κυνηγετική πίεση και τις δεκάδες εξίσου καλές εναλλακτικές επιλογές που είχαν δίπλα τους, τουλάχιστον για τα δικά μας μάτια.
Είδα κοπάδια να τουφεκιούνται καθημερινά για ένα σχεδόν μήνα και να μην αλλάζουν τόπο, πράγμα ασυνήθιστο σε τέτοιο βαθμό γι’ αυτό το θήραμα. Μέχρι και το τέλος του Νοέμβρη, υπήρχαν τόποι που είχαν αρκετά πουλιά στην Μεγαλόπολη και άλλοι στην γειτονική Τρίπολη που ήταν απελπιστικά άδειοι με ιδανικές συνθήκες.
Για ένα διάστημα μέχρι και τις γιορτές, στο νότο όλοι μιλούσαν για τις πάρα πολλές φάσσες της Πελοποννήσου, αλλά αναφέρονταν στην περίοδο των μπασιμάτων, για όσους την αναζητούσαν λίγοι και συγκεκριμένοι ήταν οι τόποι που είχαν πιάσει μερικά πουλιά, αφού τα πολλά είχαν τραβήξει για αλλού.
Στην βόρεια Ελλάδα τα πουλιά είχαν πιάσει το τρίγωνο Καστοριάς-Κοζάνης-Γρεβενών και για δύο γεμάτους μήνες χάρισαν πολλές τουφεκιές και πολλά χαμόγελα σε όσους κατάφεραν να τις αναζητήσουν εκεί. Με μικρές μετατοπίσεις οι φάσσες ήταν εκεί και ήταν πολλές, παρά την κυνηγετική πίεση δεν έδειχναν να θέλουν να μετακινηθούν από την περιοχή.
Μία έντονη και εμφανής αλλαγή παρατηρήθηκε όταν από μία μεγάλη περίοδο ξηρασίας στο νότο, πήγαμε σε πολλές βροχές λίγο πριν την αλλαγή του χρόνου.
Πολλές συνεχόμενες μέρες με νερά, ανακάτεψαν αρκετά την… τράπουλα και για λίγες μέρες φάσσες υπήρχαν σχεδόν παντού, όχι πολλές αλλά δύσκολα θα διάλεγες μία ρεματιά με βελανιδιές και έλατα και θα έφευγες ατουφέκιστος.
Ίσως τα μεγάλα διαστήματα βροχής και τα μικρότερα ηλιόλουστα ανοίγματα να τις ανάγκασαν να βγαίνουν με περισσότερη λαιμαργία για βοσκή, αλλά για ένα δεκαπενθήμερο είχε φάσσες η Αρκαδία. Και σιγά – σιγά φτάνει ο καιρός που ειδικά στο νότο που τα πουλιά είναι λιγοστά και οι τόποι είναι περιορισμένοι, είναι ανάγκη να γίνουν μετακινήσεις.
Ο ήπιος καιρός μέχρι τα μέσα του Γενάρη δεν έφερε νέα πουλιά. Φάσσες συνέχισαν να παίρνουν οι λιγότεροι και οι συνετοί. Μία κάννη όπλου που θα βγει από ένα κομμένο πουρνάρι και θα πάρει ένα δύο πουλιά με μετρημένες τουφεκιές θα συνεχίσει να ακούγεται για μέρες, οι νευρικές τουφεκιές και οι εφήμερες ευκαιρίες στα ίδια και τα ίδια πουλιά, είναι ικανές να αφήσουν βουνά εντελώς άδεια.
Η Μεγαλόπολη άρχισε να δίνει λιγότερες ευκαιρίες και τα πουλιά μετακινήθηκαν σε Τρίπολη, ορεινή Μεσσηνία και Καλάβρυτα.
Λίγες αλλά για λίγους. Τα λίγα χιόνια και οι πάγοι με τους ανέμους το Γενάρη δεν έφεραν ουσιαστικές αλλαγές στο σκηνικό, άλλωστε επηρέασαν τη χώρα μας από την Στερεά Ελλάδα και νοτιότερα.
Φάσσες – Χωρίς δεύτερη σκέψη αλλάζουν τόπο
Τοπικές μετακινήσεις όμως είχαμε ειδικά σε ρεματιές που δεν τις πιάνει ο αέρας και ο καιρός αλλά και στα προσήλια τις μέρες με πάγο. Ωραία περίοδος με πολλά λασπωμένα χιλιόμετρα, αλλά χωρίς να σε αφήνει παραπονεμένο το δάσος για τον κόπο σου.
Πολλές καιρικές μεταβολές ο Γενάρης, πολλές και διαφορετικές συμπεριφορες ειδικά στις κούρνιες τους, που όσο πλησιάζει ο τελευταίος μήνας κυνηγιούνται όλο και περισσότερο.
Παρόλο που με ήλιο και καθαρό καιρό οι συνήθειές τους είναι πανομοιότυπες από μέρα σε μέρα, οι έντονες αλλαγές, η ομίχλη, η συννεφιά και το ψιλόβροχο τις επηρεάζουν και χωρίς δεύτερη σκέψη θα αλλάξουν τόπο, θα διαλέξουν κάπου που είναι περισσότερο προστατευμένες από τα φαινόμενα, όχι αναγκαστικά πολύ μακριά από την πρώτη τους επιλογή, αλλά ενδεχομένως με διαφορετική πορεία.
Έχουν ακουστεί πολλές εμπειρίες, για την ώρα που θα διαλέξουν να ανέβουν για κούρνια όταν ο καιρός βαρύνει απότομα. Άλλοι υποστηρίζουν ότι ανεβαίνουν νωρίς το μεσημέρι και με λιγότερη διάρκεια στο χρόνο από τα πρώτα μέχρι τα τελευταία πουλιά και άλλοι ότι εμφανίζονται μαζικά σαν κύμα όταν κοντεύει πια να χαθεί η μέρα, δίνοντας περισσότερο χρόνο στη βοσκή τους.
Προσωπικά θεωρώ ότι αυτή η μεταβολή έχει να κάνει με τον καιρό που προαισθάνονται. Αν ο καιρός δείχνει κλειστός και νιώθουν ότι πλησιάζει χιόνι ή καταιγίδα που θα τις καθηλώσει την επόμενη μέρα, βόσκουν όσο περισσότερο τους επιτρέπει το φως της μέρας, ανεβαίνοντας αργά και όλες μαζί για ασφάλεια.
Μαζί με κάποιες λίγες νέες εμφανίσεις στο νότο, όσο το φεγγάρι του Φλεβάρη άρχισε να γεμίζει, τα πουλιά στο τρίγωνο Καστοριάς-Γρεβενών-Κοζάνης συνέχιζαν να είναι εκεί, πολύ πιο επιφυλακτικά, με πολύ χαμηλότερη κάρπωση αναλογικά με τον αριθμό των πουλιών που γέμιζαν τον ουρανό, αλλά χωρίς να αλλάζουν τόπο, ίσως ένα από τα περίεργα χαρακτηριστικά της φετινής χρονιάς.
Υπέροχο συναίσθημα να τις βλέπεις να ανεβαίνουν με εκείνο το βαρύ και ήρεμο πέταγμα κατευθείαν επάνω σου όλη μέρα. Όταν ο ήλιος πέφτει και τα τσακάλια αρχίζουν να ουρλιάζουν στην ησυχία του δάσους, η ανάσα σου αχνίζει και πάλι και η θερμοκρασία πέφτει στο μηδέν. Παίρνεις και πάλι το μονοπάτι μέσα στα έλατα και τα πεύκα και ρίχνεις μία τελευταία ματιά πίσω σου.
Μόνο μερικά σπασμένα κλαδιά και λίγα πούπουλα μένουν σαν τελευταίος απόηχος αυτής της χρονιάς να μαρτυρούν πως ήσουν εκεί αναζητώντας τις φάσσες…
