Ένα μαχαίρι που χρησιμοποιείται στην πράξη, αργά ή γρήγορα θα πάθει κάποιο μικροατύχημα που θα του «τραυματίσει» την κόψη με έναν τρόπο που δεν επανέρχεται με ένα απλό ακόνισμα, αλλά χρειάζεται πιο δραστικά μέτρα για να επισκευαστεί…

Του Κώστα Λακαφώση 

Όσο καλής ποιότητας κι αν είναι ένα μαχαίρι, όσο «ειδικό» και πανάκριβο ατσάλι κι αν διαθέτει, πάντα διατρέχει τον κίνδυνο να τραυματίσει την κόψη του εάν χτυπήσει σε κάτι πολύ σκληρό, όπως είναι μία πέτρα ή ένα σιδερένιο καρφί. Σίγουρα, ένα ατσάλι καλύτερης ποιότητας θα αποδειχθεί πιο ανθεκτικό απέναντι σε κάτι σκληρό αλλά «αντιμετωπίσιμο», όπως π.χ. ένας ρόζος σ’ ένα κομμάτι ξύλου, ή ένα πολύ σκληρό κόκκαλο σε ένα ζώο το οποίο τεμαχίζουμε. Είναι όμως σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας ότι ακόμα και τα πιο ακριβά και υψηλής ποιότητας μαχαίρια δεν διαθέτουν… υπερφυσικές δυνάμεις και δεν μπορούν να βγουν αλώβητα από μία πτώση σε τσιμέντο ή τη σύγκρουση με μία μικρή ή μεγαλύτερη πέτρα. Επιπλέον, καλό είναι να έχουμε υπόψη μας, ότι όσο πιο σκληρό είναι ένα ατσάλι, τόσο πιο δύσκολα επισκευάζεται σε περίπτωση ατυχήματος, εκεί που ένα φθηνότερο μαχαίρι από πιο μαλακό ατσάλι θα χρειαστεί λιγότερο κόπο και χρόνο σε μία παρόμοια περίπτωση.

Παραμόρφωση ή εγκοπή

Όταν μιλάμε για «τραυματισμό» της κόψης, δεν εννοούμε το απλό ομοιόμορφο στόμωμα που μπορεί να προκύψει από την παρατεταμένη χρήση, αλλά μιλάμε για κάποιο πιο σοβαρό πρόβλημα που δημιουργείται από κάποιο τοπικό χτύπημα και προκαλεί κάποιου είδους παραμόρφωση ή εγκοπή που διακόπτει την ομαλή ευθεία της κόψης. Επίσης, μία δεύτερη αρκετά συνηθισμένη ζημιά από πτώση στο έδαφος είναι το σπάσιμο ή η έντονη παραμόρφωση της μύτης του μαχαιριού.

Έχει ενδιαφέρον λοιπόν, να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε σε αυτές τις περιπτώσεις ώστε να επαναφέρουμε το μαχαίρι μας στην αρχική του κατάσταση.

Η πρώτη μας δουλειά είναι να παρατηρήσουμε εάν το υλικό που λείπει από το «τραυματισμένο» σημείο έχει σπάσει τελείως ή αν υπάρχει ακόμα παραμορφωμένο προς το πλάι. Σε κάποια μαχαίρια από πιο μαλακό ατσάλι, είναι δυνατόν το μέταλλο να έχει υποστεί πλαστική παραμόρφωση τοπικά, στο σημείο του ατυχήματος, οπότε πριν ξεκινήσουμε να αφαιρούμε υλικό, αξίζει να προσπαθήσουμε να επαναφέρουμε όσο μπορούμε το σημείο, χρησιμοποιώντας μιά σκληρή ατσάλινη ράβδο. Για παράδειγμα με τον κορμό ενός κατσαβιδιού να σπρώχνουμε το παραμορφωμένο ατσάλι ώστε κατά το δυνατόν να ευθυγραμμιστεί και πάλι με την υπόλοιπη κόψη.

Εξαφανίζοντας το πρόβλημα

Είτε τα καταφέρουμε πάντως, είτε όχι, αναγκαστικά το επόμενο στάδιο απαιτεί τη χρήση κάποιου εργαλείου ακονίσματος που θα αφαιρέσει αρκετό υλικό και θα φτιάξει ξανά μία καινούρια κόψη ένα ή δύο χιλιοστά πι χαμηλά από την αρχική, εξαφανίζοντας το πρόβλημα. Για αυτή τη χρήση, είναι καλύτερα να χρησιμοποιήσουμε στην αρχή κάποια πλάκα ή κάποια ράβδο με διαμαντόσκονη, αφού έτσι θα προχωρήσουμε πιο γρήγορα στο αρχικό στάδιο της επισκευής. Με μία λεπτή πέτρα ακονίσματος, η ίδια δουλειά μπορεί να απαιτήσει παραπάνω από μιγά ώρα κούρασης και ταλαιπωρίας, εκεί που με ένα καλό εργαλείο με διαμαντόσκονη δεν θα χρειαστούμε πάνω από δέκα λεπτά.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, αυτό είναι το αρχικό στάδιο της επισκευής με το οποίο θα καταφέρουμε σιγά – σιγά να αφαιρέσουμε εντελώς την εγκοπή και να δώσουμε ένα καινούργιο προφίλ στη λάμα μας, ώστε να ξεκινήσουμε μετά το τελικό ακόνισμα, το οποίο θα πρέπει να γίνει με προσοχή και με πιο λεπτές πέτρες.

Αυτά που απαγορεύονται

Αν και αυτονόητο, ας σημειώσουμε ότι σε μία «τραυματισμένη» λάμα, «απαγορεύεται» να χρησιμοποιήσουμε τα «γρήγορα» ακονιστήρια που χρησιμοποιούν δύο πλάκες καρβιδίου υπό σταθερή γωνία δημιουργώντας μία εγκοπή στην οποία σύρεις την κόψη σαν να κόβεις, γιατί αυτά τα ακονιστήρια δεν θα διορθώσουν αλλά θα μεγαλώσουν το πρόβλημα. Αντιθέτως, τα συστήματα που χρησιμοποιούν ράβδους σε σταθερή γωνία όπως το Spyderco Sharpmaker, δεν δημιουργούν αυτό το πρόβλημα, απλώς είναι πιο χρήσιμα για το τελικό ακόνισμα και όχι για την αρχική επισκευή, αφού στο αρχικό στάδιο χρειαζόμαστε κάτι που να αφαιρεί πιο γρήγορα το ατσάλι.

Πάντως, είναι σημαντικό να έχουμε υπομονή και να κάνουμε ολόκληρη τη διαδικασία με το χέρι, γιατί εάν αποφασίσουμε να χρησιμοποιήσουμε κάποιο εργαλείο με περιστρεφόμενη πέτρα (παρόμοιο με τον τροχό του οδοντογιατρού), θα κάνουμε μεγαλύτερη ζημιά από ότι η αρχική: είτε γιατί θα το παρακάνουμε και θα αφαιρέσουμε περισσότερο υλικό από βιασύνη, είτε γιατί αν κρατήσουμε τη λεπτή λάμα σε επαφή με την περιστρεφόμενη πέτρα για περισσότερο από ένα δευτερόλεπτο, θα αναπτυχθεί τοπική θερμοκρασία πολύ υψηλή που θα καταστρέψει τη θερμική επεξεργασία του ατσαλιού και θα «κάψει» το σημείο που προσπαθούμε να επισκευάσουμε.

Γι’ αυτό, μόνο με το χέρι και με πολλή υπομονή, ώστε να καταφέρουμε να επαναφέρουμε το μαχαίρι μας σε καλή κατάσταση.

Ένα έξυπνο κόλπο

 Όσο για τις σπασμένες ή παραμορφωμένες μύτες, εδώ το κόλπο είναι να αφαιρέσουμε περισσότερο υλικό από την πάνω πλευρά, από τη ράχη του μαχαιριού, αρχίζοντας να δημιουργούμε ίσως ένα πιο κυρτό προφίλ από το αρχικό.

Έτσι, σιγά σιγά φτιάχνουμε μία καινούργια μύτη χάνοντας λίγα χιλιοστά από το συνολικό μήκος του μαχαιριού, φέρνοντας όμως την καμπύλη της ράχης από πιό πίσω και αρμονικά ώστε να «σβήνει» το σημείο του προβλήματος. Εννοείται ότι και εδώ «απαγορεύονται» οι γρήγορες λύσεις με τους τροχούς, όμως μία καλή επίπεδη πλάκα ακονίσματος με χοντρή διαμαντόσκονη θα μας βοηθήσει πάρα πολύ.