Τα εναλλακτικά μέσα και οι έξυπνες λύσεις για να ακονισθεί ένα κυνηγετικό μαχαίρι, όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν ή όταν τα συμβατικά σύνεργα δεν είναι διαθέσιμα…
κείμενο ΚΩΣΤΑΣ ΛΑΚΑΦΩΣΗΣ
Για να ακονίσει κανείς σωστά ένα μαχαίρι, το ελάχιστο που χρειάζεται είναι μια ειδική πέτρα ακονίσματος με μιά καθαρή, επίπεδη επιφάνεια. Τέτοιες πέτρες υπάρχουν στην αγορά σε πολλές μορφές, μεγέθη και υλικά, αφού μπορεί να είναι φυσικές (ορυκτές) ή τεχνητές.
Τι γίνεται, όμως, εάν χρειαστεί να ακονιστεί ένα μαχαίρι χωρίς να υπάρχει η κατάλληλη πέτρα ακονίσματος, ή κάποιο άλλο εξειδικευμένο εργαλείο;
Με… κεραμικό σκεύος!
Οι περισσότερες πέτρες που μπορεί κανείς να βρει, είναι εντελώς ακατάλληλες για ακόνισμα μαχαιριών, ειδικά αν πρόκειται για ένα μαχαίρι με υψηλής ποιότητας ατσάλι…
Οι περισσότερες πέτρες αποδεικνύονται πολύ μαλακές και με ελάχιστη ικανότητα αφαίρεσης υλικού , γι’ αυτό και κάνουν… περισσότερη ζημιά από ότι καλό.
Τα μόνα μαχαίρια που μπορούν να ακονιστούν πρόχειρα, χρησιμοποιώντας μια μεγάλη επίπεδη πέτρα από το ποτάμι, είναι τα φθηνά μαχαίρια από μαλακό ατσάλι, οι μασέτες και τα μικρά τσεκούρια (σε κανένα από τα παραπάνω δεν απαιτείται ακρίβεια στη διαδικασία ή ιδιαίτερα λεπτή κόψη).
Αντίθετα, είναι πιο εύκολο να αναζητήσει κανείς την υφή και τις ιδιότητες που χρειάζονται για το ακόνισμα, σε… κεραμικά σκεύη της κουζίνας!
Προσοχή, όμως: αυτό το κεραμικό υλικό δεν πρέπει να έχει επικάλυψη του σμάλτου. Σε κάποια σκεύη το κεραμικό υλικό είναι πιο “άγριο”, κάτι που εμποδίζει την ομαλή κίνηση της κόψης κατά το ακόνισμα…
Γι’ αυτό πρέπει να προηγηθεί μια πρόχειρη δοκιμή με ένα απλό μαχαίρι φαγητού, ώστε να διαπιστωθεί σε ποιό από όλα τα κεραμικά σκεύη γίνεται το καλύτερο ακόνισμα.
Η μαύρη γραμμή που μένει πάνω στο κεραμικό υλικό σε κάθε πέρασμα του μαχαιριού, δεν είναι τίποτα άλλο από το ατσάλι που αφαιρείται από το μαχαίρι: όσο πιο μαλακό το υλικό, τόσο πιο γρήγορα θα πηγαίνει το ακόνισμα, ενώ με ένα καλής ποιότητας κεραμικό σκεύος μπορούν να ακονιστούν ακόμα και μαχαίρια υψηλής ποιότητας, με ακριβά ατσάλια!
H λύση του αλουμινίου
Μία άλλη λύση… κουζίνας, είναι και ο πάτος οποιουδήποτε αλουμινένιου σκεύους: το αλουμίνιο συμπεριφέρεται σαν πέτρα ακονίσματος όταν δεν το πιέζεις με πολλή δύναμη, αλλά απλώς περνάς την κόψη του μαχαιριού απαλά και υπό γωνία από την επιφάνειά του. Το αλουμίνιο, βέβαια, δεν μπορεί να ακονίσει από την αρχή ένα ταλαιπωρημένο και στομωμένο μαχαίρι, όμως σε ένα καλοφροντισμένο μαχαίρι με λεπτή κόψη, μπορεί να βελτιώσει την κατάσταση και να αναχαιτίσει την αρχική φθορά της λάμας…
Χρήσιμο και το τζάμι αυτοκινήτου!
Στις λύσεις ανάγκης (που όμως μπορούν να αποδειχθούν σωτήριες για τον κυνηγό), ακόμα και… το τζάμι του αυτοκινήτου μπορεί να αποδειχτεί χρήσιμο!
Το “κόλπο” έχει ως εξής: κατεβάζουμε το τζάμι του οδηγού μέχρι κάτω, αφήνοντας 2-3 εκατοστά να εξέχουν πάνω από το χείλος της πόρτας. Αυτή η ελεύθερη “ακμή” του τζαμιού, χρησιμοποιείται σαν “πέτρα ακονίσματος”.
Βέβαια, το φινίρισμα της ελεύθερης ακμής του τζαμιού διαφέρει από μάρκα σε μάρκα αυτοκινήτου, αλλάζοντας λίγο και την επίδοση στο ακόνισμα….
Πάντως, αυτή είναι μια λύση ανάγκης που… ακονίζει με το να σπρώχνει και να ευθυγραμμίζει σωστά το ατσάλι στο λεπτότερο σημείο της κόψης, ενώ η δυνατότητα για αφαίρεση υλικού είναι αρκετά μικρότερη.
Αυτό σημαίνει ότι, εάν το μαχαίρι έχει στομώσει και ταλαιπωρηθεί πολύ, θα είναι πολύ δύσκολο πλέον να ακονισθεί μέσω της συγκεκριμένης μεθόδου…
Τα χρήσιμα γυαλόχαρτα
Τελευταία και πιο ενδιαφέρουσα λύση (για τις αρκετές εναλλακτικές που δίνει) είναι… το γυαλόχαρτο!
Όχι, φυσικά, το γνωστό χοντρό γυαλόχαρτο που χρησιμοποιεί ο ξυλουργός, αλλά τα λεπτά νούμερα (800 έως 1.200), που στην ουσία έχουν συμπεριφορά παρόμοια με μιας πέτρας ακονίσματος, όταν κολληθούν ή στερεωθούν προσεκτικά σε μία καθαρή και επίπεδη επιφάνεια.
Ειδικά το πολύ λεπτό 1.200άρι, είναι ένα πραγματικά χρήσιμο υλικό ακονίσματος, που εκτός από λύση ανάγκης, μπορεί να παίξει και ρόλο βασικού συστήματος ακονίσματος σε δύο συγκεκριμένες ειδικές περιπτώσεις μαχαιριών:
• Η μία περίπτωση είναι τα παραδοσιακά σκανδιναβικά μαχαίρια (Helle, Brusletto, Marttiini, Frosts κ.λπ.), με το πολύ σκληρό ατσάλι και την λεπτή και πολύ κοφτερή κόψη.
Αυτά τα μαχαίρια δεν ακονίζονται με μεγάλη δευτερεύουσα γωνία στην κόψη, αλλά διατηρούν τη μικρή γωνία του πρώτου ακονίσματος που φτάνει από τα μέσα του πλάτους της λάμας μέχρι και την κόψη. Θεωρητικά, τα μαχαίρια αυτά ακονίζονται κρατώντας ολόκληρη την επίπεδη ακονισμένη επιφάνεια σε επαφή με την πέτρα (χωρίς δηλαδή να ανασηκώνουμε λίγο περισσότερο τη ράχη για να σχηματιστεί μεγαλύτερη γωνία ακονίσματος).
Στην πράξη, όμως, αυτό είναι δύσκολο να λειτουργήσει, χωρίς να μείνουν κάποια κενά από τοπικές ασυμμετρίες και μικροανωμαλίες της λάμας…
Έτσι, μία πολύ καλή λύση για αυτά τα μαχαίρια είναι το ακόνισμα με πολύ λεπτό γυαλόχαρτο, σύροντας τη λάμα προς τα πίσω, όπως ακονίζεται το ξυράφι του μπαρμπέρη! Όλο το μυστικό να βρίσκεται στο υπόστρωμα: αντί να στηρίξουμε το γυαλόχαρτο σε μία σκληρή και απόλυτα επίπεδη επιφάνεια, χρησιμοποιούμε κάποιο υλικό με μία πολύ μικρή ενδοτικότητα (όπως π.χ. ένα φύλλο από λεπτό χαρτόνι).
• Το ίδιο ακριβώς “κόλπο”, αλλά με υλικό μεγαλύτερης ενδοτικότητας (π.χ. λαστιχένιο φύλλο), χρησιμοποιείται και για τη δεύτερη περίπτωση μαχαιριών που χρησιμοποιείται γυαλόχαρτο…
Πρόκειται για τα μαχαίρια με κυρτή κόψη, αυτά που οι πλευρές της λάμας δεν είναι επίπεδες, ούτε και το τελικό ακόνισμα της κόψης δημιουργεί καθαρή γωνία σε σχέση με τα πλαϊνά της λάμας. Αυτές οι λάμες μπορούν να ακονιστούν και με τις συμβατικές μεθόδους, χάνουν, όμως το αρχικό προφίλ και τις ιδιότητες του κατασκευαστή.
Η καλύτερη λύση για να ακονίσουμε μία τέτοια λάμα είναι με ένα πολύ λεπτό γυαλόχαρτο πάνω σε λαστιχένιο ή αφρώδες υπόστρωμα, ώστε κατά το τράβηγμα της λάμας προς τα πίσω η επιφάνεια ακονίσματος να δημιουργεί καμπύλη που να “αγκαλιάζει” την κόψη κατά τον ιδανικό τρόπο.
Τέρμα… οι δικαιολογίες!
Όσα παρατίθενται σε αυτό το άρθρο, δίνουν και μία ιδέα για ένα εύκολο και φορητό “ακονιστήρι ανάγκης”: μια παλιά τηλεκάρτα, λίγο 1.200άρι γυαλόχαρτο ή ντουκόχαρτο και λίγη κόλλα, φτιάχνουν μία καλή επιφάνεια ακονίσματος που χωράει στο πορτοφόλι ενός κυνηγού!
