Εδώ και πολύ καιρό είχαμε διαβάσει σε άρθρα σε ξένα περιοδικά και στο Διαδίκτυο, πολύ καλά λόγια για τα φινλανδικά μαχαίρια της εταιρείας Roselli, δεν είχαμε βρει όμως την ευκαιρία να δοκιμάσουμε στην πράξη κάποιο από τα μαχαίρια αυτά.
του Κώστα Λακαφώση
Η ιστορία της φινλανδικής εταιρείας Roselli ξεκινά πριν περισσότερα από 20 χρόνια, όταν ο Heimo Roselli ξεκίνησε για πρώτη φορά να πειραματίζεται στην κατασκευή ενός χειροποίητου μαχαιριού. Οι πρώτες του δοκιμές σιγά σιγά άρχισαν να του προσφέρουν τεχνική εμπειρία και γνώση, μέχρι του σημείου που τα μαχαίρια άρχισαν να βρίσκουν το δρόμο τους προς διάφορους φίλους και γνωστούς που τα δοκίμασαν και δήλωσαν απόλυτα ικανοποιημένοι. Το επόμενο φυσιολογικό βήμα ήταν η δημιουργία ενός μικρού εργαστηρίου και η μετατροπή ενός χόμπι σε ένα κανονικό επάγγελμα, που άρχισε σιγά σιγά να προσφέρει σταθερό εισόδημα στον Roselli.
Από την πρώτη μέρα, η φιλοσοφία σχεδιασμού και κατασκευής ήταν πολύ συγκεκριμένη και ακολουθούσε την απαράβατη αρχή ότι κάθε μαχαίρι είναι ένα εργαλείο και οποιοδήποτε στοιχείο πάνω του είναι αποκλειστικά και μόνο λειτουργικό. Όλη η ουσία της “τέχνης” του Heimo Roselli βρίσκεται στην επιλογή και τη σωστή επεξεργασία του ατσαλιού και την διαμόρφωση μιας λάμας που να προσφέρει εργονομία, αντοχή και όσο το δυνατόν καλύτερη επίδοση.
Η γκάμα της εταιρείας δεν είναι πολύ μεγάλη, αλλά καλύπτει κάθε πρακτική ανάγκη του χρήστη: από τα μικρότερα μαχαίρια για λεπτοδουλειές (με λάμα 6 εκατοστών) μέχρι το Leuku (με τη λάμα των 20 εκατοστών), το παραδοσιακό μεγάλο μαχαίρι της Λαπωνίας, υπάρχει ένα μαχαίρι για κάθε χρήση και κάθε ανάγκη.
Ελπίζοντας ότι στο μέλλον θα έχουμε την ευκαιρία για μια αναλυτική δοκιμή ολόκληρης της γκάμας της Roselli, αυτή τη φορά είχαμε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε δύο από τα μαχαίρια που τοποθετούνται στη μέση της γκάμας από άποψης μεγέθους και χρήσης: το μοντέλο R120 “Grandfather” (δηλαδή “το μαχαίρι του παππού”) με λάμα 7,5 εκατοστών και απλό ατσάλι W75, και το μοντέλο R200 UHC Hunting (“κυνηγετικό”) με τη μεγαλύτερη και αρκετά κυρτή λάμα των 10,5 εκατοστών, που χρησιμοποιεί το ειδικό ατσάλι UHC (Ultra High Carbon) υψηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα και ιδιαίτερα υψηλής σκληρότητας (64-66 στην κλίμακα Rockwell). Και τα δύο μαχαίρια χρησιμοποιούν παραδοσιακά υλικά για λαβή και θήκη, δηλαδή άγρια σημύδα και δέρμα αντίστοιχα, ακολουθώντας τη δοκιμασμένη και επιτυχημένη σκανδιναβική πεπατημένη που χαρακτηρίζει τα μαχαίρια της περιοχής.
Το πρώτο που κάνει εντύπωση όταν πιάσει κανείς στα χέρια του κάποιο από τα δύο μαχαίρια της δοκιμής μας, είναι οι διαστάσεις και οι αναλογίες. Από τις φωτογραφίες τα μαχαίρια μοιάζουν μικρότερα από ότι πραγματικά είναι, ενώ στην ίδια εντύπωση καταλήγει κανείς εάν έχει εμπειρία από άλλα σκανδιναβικά μαχαίρια άλλων κατασκευαστών. Έτσι, η πρώτη επαφή με τα “μεσαία” μοντέλα της Roselli σε αιφνιδιάζει ήδη από τον όγκο της θήκης. Τραβώντας το μαχαίρι από τη δερμάτινη θήκη που αγκαλιάζει με απόλυτη ασφάλεια το μαχαίρι μέχρι ψηλά στη λαβή, η επόμενη εντύπωση είναι ότι η λαβή είναι πιο μακριά και πιο χοντρή από ότι θα περίμενε κανείς, ειδικά εάν έχει συνηθίσει από τις λεπτές κυλινδρικές λαβές των παραδοσιακών φινλανδικών μαχαιριών. Όμως, η μεγάλη (οβάλ διατομής) λαβή προσφέρει πολύ σταθερό και άνετο κράτημα, υπενθυμίζοντας τη φιλοσοφία του Heimo Roselli ότι τα μαχαίρια του είναι κατασκευασμένα με μοναδικό κριτήριο την πρακτική χρήση. Πρόκειται για ένα ανατομικό σχήμα που “γεμίζει” το χέρι και προσφέρει πολύ ξεκούραστη χρήση, ειδικά στην παρατεταμένη χρήση. Οι λάμες και στα δύο μαχαίρια είναι ακονισμένες με το παραδοσιακό σκανδιναβικό ακόνισμα που ξεκινά από πολύ ψηλά στη λάμα και φτάνει μέχρι την άκρη της κόψης, χωρίς δευτερεύον ακόνισμα, στην άκρη της κόψης. Η ίδια η κόψη είναι κυρτή, ακολουθεί δηλαδή μια συνεχή καμπύλη από τη λαβή μέχρι και τη μύτη, σε ένα σχήμα που θυμίζει τα κλασικά μαχαίρια γδαρσίματος, αλλά ταυτόχρονα είναι κατάλληλο και για επεξεργασία ξύλου.
Εμείς δεν είχαμε τη δυνατότητα να δοκιμάσουμε τα συγκεκριμένα μαχαίρια σε γδάρσιμο μεγάλου τριχωτού θηράματος, δεν έχουμε όμως την παραμικρή αμφιβολία ότι θα έφερναν εις πέρας την αποστολή τους χωρίς κανένα απολύτως πρόβλημα. Μοναδικό σημείο που απαιτεί προσοχή είναι το γεγονός ότι κανένα από τα δύο μαχαίρια δεν είναι ανοξείδωτο, πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να προσέχουμε αμέσως μετά τη χρήση να σκουπίζουμε καλά τη λάμα και να την ξαναβάζουμε στη θήκη εντελώς στεγνή, ενώ είναι ακόμα καλύτερο να την περνάμε και με μια σταγόνα φυτικό λάδι σε μια πετσέτα (ή ακόμα και λίγο ζωικό λίπος από το ίδιο το θήραμα).
Η δική μας δοκιμή περιελάμβανε ξύλο κάθε είδους, από σκληρό έλατο μέχρι πεύκο, ελιά και οξιά, όπου και οι εντυπώσεις μας ήταν πολύ καλές. Έγιναν, μάλιστα, εξαιρετικές, όταν ακονίσαμε τα δύο μαχαίρια σε ακόμα πιο λεπτή και κοφτερή κόψη από ότι παραδίδονται από το εργοστάσιο. Και τα δύο μαχαίρια ήταν σωστά ακονισμένα και αρκετά κοφτερά, όμως αμέσως διαπιστώσαμε ότι είχαν κι άλλο περιθώριο σε επίπεδο ακονίσματος ώστε να φτάσουν σε επίπεδα ξυραφιού για ξύρισμα! Επειδή δεν χρειαζόταν πλήρες ακόνισμα αλλά μόνο λίγο προσεκτικό γυάλισμα της κόψης, δεν χρησιμοποιήσαμε κανονική πέτρα ακονίσματος αλλά προτιμήσαμε ένα κόλπο που λειτουργεί πολύ καλά στα λεπτά και σκληρά σκανδιναβικά μαχαίρια: ένα κομμάτι πολύ λεπτό γυαλόχαρτο (1200άρι) κολλημένο σε μια επιφάνεια όχι εντελώς σκληρή και άκαμπτη (π.χ. ένα φύλλο από λάστιχο) προσφέρει μια επιφάνεια ακονίσματος που λειτουργεί σύροντας επίπεδη τη λάμα προς τα πίσω, όπως ακριβώς η δερμάτινη λωρίδα που χρησιμοποιείται για τα παλιά ξυράφια του ξυρίσματος. Μέσα σε λιγότερο από 3 λεπτά, τα μαχαίρια μας είχαν μετατραπεί από απλώς κοφτερά σε εξαιρετικά κοφτερά, σε σημείο να ξυρίζουν τις τρίχες του χεριού “στον αέρα” και να λειτουργούν άριστα σε οποιαδήποτε δουλειά σχετική με ξύλο.
Αφού πελεκήσαμε διάφορα ξύλα για ώρες, λειαίνοντας επιφάνειες και κατασκευάζοντας διάφορα σχήματα, ούτε το χέρι μας είχε κουραστεί (με τη βοήθεια της παχιάς και άνετης λαβής) αλλά ούτε και οι λάμες είχαν χάσει την επίδοσή τους. Ειδικά μάλιστα η “καλή” λάμα με το ατσάλι UHC, αποδείχθηκε απίστευτα ανθεκτική: αν δεχθούμε ότι η απλή λάμα με το ατσάλι W75 (σε σκληρότητα Rockwell 59-62) μετά από 3-4 ώρες δουλειάς στο ξύλο άρχισε να δείχνει μια ελάχιστη ένδειξη χρήσης “ξυρίζοντας” λίγο πιο δύσκολα, η λάμα UHC αποδείχθηκε απίστευτα ανθεκτική, αφού ολοκλήρωσε ό,τι της ζητήσαμε σε επίπεδο ξυλογλυπτικής χωρίς την παραμικρή ένδειξη κόπωσης ή πτώσης της απόδοσης! Βέβαια, εάν είχαμε κακομεταχειριστεί τη λάμα, σκάβοντας στο χώμα ή κόβοντας δέρμα με λάσπη και χώμα, ίσως να είχαμε δημιουργήσει μικρά χτυπήματα και ατέλειες στην κόψη που θα απαιτούσαν πολλή δουλειά για να εξαφανιστούν με προσεκτικό ακόνισμα, όμως εάν προσέχει κανείς το μαχαίρι του και το χρησιμοποιεί μόνο σε υλικά που δεν τραυματίζουν την κόψη, είναι βέβαιο ότι το ατσάλι UHC θα τον ενθουσιάσει με την επίδοσή του. Κλείνουμε την πρώτη αυτή γνωριμία με τα μαχαίρια του Heimo Roselli με την επιθυμία να επανέλθουμε, αφού θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να γνωρίσουμε και κάποιο από τα πιο μικρά μαχαίρια ειδικά για ξυλογλυπτική σε UHC ατσάλι, αλλά και ένα μεγάλο Leuku ή και ένα μικρό παραδοσιακό τσεκούρι για πιο σκληρή χρήση. Όσο για τους συλλέκτες, υπάρχει και μια πανέμορφη σειρά με δαμασκηνό ατσάλι που κυκλοφορεί σε περιορισμένη παραγωγή, αν και εμείς το έχουμε δηλώσει: δεν είναι η ομορφιά που μας ελκύει στα σκανδιναβικά μαχαίρια, αλλά η εξαιρετική επίδοσή τους στην πραγματική χρήση.
