Σε τί βαθμό εξέλιξης έχει φθάσει σήμερα η τεχνολογία του αεροβόλου, και σε ποιά κατεύθυνση θα μπορούσαμε να περιμένουμε πρόοδο τα επόμενα χρόνια;

του Κώστα Λακαφώση

Εάν θυμηθούμε τα αυτοκίνητα με τα οποία μετακινούμασταν πριν 20 χρόνια και επιχειρήσουμε να τα συγκρίνουμε με τα σημερινά, θα διαπιστώσουμε τεράστιες διαφορές σε κάθε επιμέρους τεχνολογία του αυτοκινήτου-από τους κινητήρες και την κατανάλωση καυσίμου μέχρι τα ηλεκτρονικά βοηθήματα και την ποιότητα κατασκευής του εσωτερικού. Ακόμα μεγαλύτερη είναι η διαφορά σε οτιδήποτε ηλεκτρονικό, από υπολογιστές μέχρι κινητά τηλέφωνα και από τηλεοράσεις μέχρι συστήματα προβολής εικόνας. Στο αντίθετο άκρο βρίσκεται η εξέλιξη στα πυροβόλα όπλα, στα οποία δεν υπάρχει αξιοσημείωτη τεχνολογική πρόοδος, όχι γιατί δεν υπάρχει πρόθεση ή ικανοί σχεδιαστές και εταιρείες, αλλά γιατί οι σχεδιαστές του προηγούμενου αιώνα κατάφεραν να κάνουν εξαιρετική δουλειά και να εξαντλήσουν τα όρια σε κάτι που, όταν φτάσει να αγγίξει τα όρια των νόμων της Φυσικής, δεν έχει ιδιαίτερα περιθώρια εξέλιξης.

Τα αεροβόλα είναι λίγο πιo σύνθετη περίπτωση, αφού τα περιθώρια εξέλιξης εντοπίζονται κυρίως στο σύστημα προώθησης, το οποίο έχει αρκετά περιθώρια εξέλιξης σε σύγκριση με ένα πυροβόλο όπλο. Ένα πυροβόλο όπλο στην ουσία δεν είναι τίποτα παραπάνω από μία θαλάμη και μία κάννη, μέσα στην οποία εκρήγνυται η γόμωση του φυσιγγίου και προωθείται το βλήμα του. Η διαφορά είναι ότι στο αεροβόλο, αντί για την εκρηκτική γόμωση έχουμε ένα σύστημα που προωθεί το βλήμα με αέρα, και εδώ οι επιλογές και οι παράμετροι είναι πάρα πολλές. Αυτός είναι και ο λόγος που σε σύγκριση με τα αεροβόλα της δεκαετίας του 70 και του 80, αρκετά από τα σημερινά αεροβόλα είναι σαφώς πιo προηγμένα και άρα πιo ικανά σε επίπεδα επιδόσεων.

Ας θυμηθούμε επιγραμματικά τις σημαντικότερες εξελίξεις των τελευταίων 30 ετών στην τεχνολογία του αεροβόλου: ξεκινώντας από την πιo σημαντική, αυτή ήταν σίγουρα η εμφάνιση και η εξέλιξη της τεχνολογίας του προσυμπιεσμένου αέρα, που ξεκίνησε από τα αγωνιστικά αεροβόλα της Ολυμπιακής Σκοποβολής των 10 μέτρων και πέρασε και στα ισχυρά τουφέκια για κυνήγι (στις χώρες που επιτρέπεται) ή για σκοποβολή Ανοικτού Πεδίου (Field Target) όπου το ζητούμενο είναι η απόλυτη ακρίβεια σε μεγάλες αποστάσεις. Φυσικά, ως γενική αρχή λειτουργίας, ο προσυμπιεσμένος ατμοσφαιρικός αέρας ήταν γνωστός από τότε, όμως σε μία μορφή πολύ πιo δύσχρηστη, αφού έπρεπε να τρομπάρεις αρκετές φορές πριν από κάθε βολή με την ενσωματωμένη τρόμπα για να συμπιέσεις τον αέρα στην εσωτερική δεξαμενή του όπλου (θυμάστε το περίφημο Sheridan;). Η βολή ήταν εντελώς άνευ ανάκρουσης και κραδασμού, όμως η ταλαιπωρία μεγάλη. Η συνέχεια στην εξέλιξη του προσυμπιεσμένου αέρα ήλθε με την προσθήκη δεξαμενής αέρα πάνω στο όπλο, η οποία γεμίζει είτε με τη βοήθεια χειροκίνητης τρόμπας είτε με κομπρεσέρ ή καταδυτική φιάλη και συγκρατεί αρκετό αέρα για μικρότερο ή μεγαλύτερο συνολικό αριθμό βολών, ανάλογα και με τη δύναμη του όπλου. Αυτή είναι η σημαντικότερη εξέλιξη στην τεχνολογία του αεροβόλου τα τελευταία χρόνια, αφού πλέον είναι δυνατόν να έχουμε στα χέρια μας ένα πανίσχυρο αεροβόλο τουφέκι το οποίο να μπορεί να ρίξει πολλές βολές τη μία μετά την άλλη, χωρίς κανέναν απολύτως κόπο για την όπλιση και χωρίς κανέναν απολύτως κραδασμό κατά τη βολή. Κατά τα άλλα, οι υπόλοιπες εξελίξεις είναι σε λεπτομέρειες και σε βελτιώσεις ήδη υπάρχουσας τεχνολογίας, όπως για παράδειγμα τα καινούρια υλικά που χρησιμοποιούνται στο έμβολο των αεροβόλων ελατηρίου που προσφέρουν καλύτερη στεγανοποίηση του αέρα και πιo σταθερή και επαναλήψιμη συμπεριφορά. Επίσης, οι τηλεσκοπικές διόπτρες έχουν βελτιωθεί σε ποιότητα και ευχρηστία τα τελευταία χρόνια ή μάλλον, για να το θέσουμε πιo σωστά, η πρόοδος της τεχνολογίας χαμήλωσε το κόστος παραγωγής και άρα έφερε καλύτερης ποιότητας διόπτρες σε χαμηλότερο κόστος πιo προσιτό για περισσότερους σκοπευτές. Άλλη επί μέρους εξέλιξη είναι η χρήση νέων, σύγχρονων υλικών για τα κοντάκια των τουφεκιών, ενώ ενδιαφέρουσα είναι και η εξέλιξη στα ηλεκτρονικά σκοπευτικά με φωτεινή κουκίδα.  Σε κάθε τομέα μπορεί κανείς να εντοπίσει μικρές βελτιώσεις και εξελίξεις, όμως τα βασικά παραμένουν ίδια εδώ και πάρα πολλά χρόνια, οπότε πέραν της τεχνολογίας του προσυμπιεσμένου αέρα που αναφέραμε, κατά τα άλλα μόνο στις λεπτομέρειες εντοπίζονται διαφορές και εξελίξεις.

Ας προσπαθήσουμε όμως να δούμε μπροστά: τί μας επιφυλάσσει το μέλλον; Τί καινούριο μπορεί να δούμε και προς ποια κατεύθυνση περιμένουμε την εξέλιξη της τεχνολογίας;

Για να δώσουμε ήδη μία γεύση από το τελικό μας συμπέρασμα, η αλήθεια είναι ότι δεν περιμένουμε πάρα πολλά. Ο λόγος είναι ότι ένα αεροβόλο όπλο περιορίζεται από τους νόμους της Φυσικής και η βασική αρχή λειτουργίας του είναι αρκετά απλή, ώστε να μην αφήνει μεγάλα περιθώρια για εφευρέσεις ή αξιοσημείωτες εξελίξεις. Για να το εξηγήσουμε λίγο καλύτερα, ένα βλήμα φεύγει από την κάννη επειδή πίσω του αναπτύσσεται πίεση αέρα ή άλλου αερίου (αφού υπάρχουν και τα αεροβόλα με αμπούλα διοξειδίου του άνθρακα). Οι νόμοι των αερίων είναι πολύ συγκεκριμένοι και δεν αφήνουν πολλά περιθώρια: ο προσυμπιεσμένος αέρας που φυλάσσεται σε μία δεξαμενή, απελευθερώνεται πίσω από ένα βλήμα συγκεκριμένου βάρους και περνά μέσα από μία κάννη η τεχνολογία κατασκευής της οποίας έχει ήδη φτάσει στα όρια ποιότητας ήδη πριν 100 χρόνια-ουσιαστικά περιθώρια βελτίωσης σε αυτή την εξίσωση δεν υπάρχουν, αφού η διαδικασία περιγράφεται (και περιορίζεται) από τον Νόμο των Αερίων του Μπόιλ, χωρίς περιθώρια για “μαγικά”. Στην περίπτωση ενός αεροβόλου ελατηρίου, ο αέρας δεν είναι προσυμπιεσμένος, αλλά συμπιέζεται βίαια τη στιγμή της πυροδότησης της βολής και της εκτόνωσης του εμβόλου. Μικροβελτιώσεις σε θέματα βαθμού απόδοσης, μέσω της βελτίωσης της στεγανότητας και της ελαχιστοποίησης των τριβών μπορούν να υπάρξουν, όμως και πάλι το αποτέλεσμα θα είναι μία ποσότητα ατμοσφαιρικού αέρα που θα συμπιεστεί πίσω από ένα βλήμα συγκεκριμένου βάρους που θα προωθηθεί μέσα από μία συγκεκριμένη κάννη-κι εδώ, η Φυσική ορίζει τα βασικά μεγέθη του μηχανισμού, οπότε γνωρίζουμε από πριν ότι είναι τεχνικά αδύνατον να πετύχουμε π.χ. την ίδια ταχύτητα βλήματος με τη μισή τάση ελατηρίου ή τον μισό όγκο εκτόνωσης. Στις υπόλοιπες τεχνολογίες, το διοξείδιο του άνθρακα έχει επιλεγεί ως το πιo βολικό αέριο από άποψης κόστους, ασφάλειας και απόδοσης.

Τα αέρια και οι ιδιότητές τους είναι ήδη γνωστά εδώ και πολλά χρόνια, και ήδη γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει το “μαγικό” αέριο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στη θέση του διοξειδίου ή του ατμοσφαιρικού αέρα για να δώσει ακόμα καλύτερη επίδοση  και μάλιστα χωρίς αύξηση του κόστους. Στην προσπάθειά μας να σκεφτούμε διάφορες θεωρητικές εναλλακτικές χωρίς περιορισμούς, γρήγορα διαπιστώνουμε, ότι ο τεχνικός και νομικός ορισμός του αεροβόλου καταργεί οποιαδήποτε σκέψη για παραγωγή υψηλής πίεσης μέσα από οποιαδήποτε μορφή χημικής αντίδρασης, αφού κάτι τέτοιο κατατάσσει το όπλο στα πυροβόλα (τα οποία δημιουργούν πίεση αέρα πίσω από το βλήμα μέσω της έκρηξης της πυρίτιδας). Έτσι, δεν φαίνεται να υπάρχουν πολλά περιθώρια για ουσιαστικές αλλαγές στο σύστημα προώθησης του βλήματος, πέρα από μικροβελτιώσεις στην ακρίβεια λειτουργίας του μηχανισμού και στην επαναληψιμότητα της εκτόνωσης του αέρα. Κατά τα άλλα, τα σκοπευτικά όργανα είναι ήδη γνωστά και άριστης ποιότητας εδώ και πολλά χρόνια και το ίδιο ισχύει για τα εναλλακτικά συστήματα σκόπευσης: διόπτρες, λέιζερ, red dot κ.λπ. Οι λαβές και τα κοντάκια έχουν επίσης εξελιχθεί στο απόλυτο όριο, χάρη στην αγωνιστική σκοποβολή τόσο του αεροβόλου όσο και στα διάφορα αγωνίσματα των πυροβόλων.

Η ηλεκτρονική σκανδάλη έχει ήδη εφευρεθεί, δοκιμαστεί και μάλλον εγκαταλειφθεί εδώ και πολλά χρόνια, οπότε ούτε και από εκεί περιμένουμε τίποτα. Στα βλήματα, οι εξελίξεις έγιναν κάποια στιγμή της μόδας πριν δεκαπέντε-είκοσι χρόνια, με βλήματα υψηλής τεχνολογίας με ατσάλινη κεφαλή και πλαστική ουρά ή ακόμα και βλήματα υποδιαμετρήματος με αποσπώμενη ουρά (sabot bullets), όμως όλα αυτά  τα πειράματα και οι δοκιμές δεν κατέληξαν σε κάτι καλύτερο από τα κλασικά μολυβένια “ποτηράκια” που όσο κι αν μοιάζουν “πρωτόγονης” τεχνολογίας, παραμένουν στην κορυφή από άποψης επιδόσεων και ακρίβειας. Άρα, ούτε και από εκεί περιμένουμε κάποια αξιοσημείωτη εξέλιξη, και έχοντας καλύψει κάθε σημείο του αεροβόλου, από το κοντάκι και τη λαβή, τη σκανδάλη, τα συστήματα σκόπευσης, τις κάννες, τα βλήματα και τα συστήματα προώθησης, είναι πλέον προφανές, ότι δεν έχουμε να ελπίζουμε σε κάτι αξιοσημείωτο.

Η τεχνολογία του αεροβόλου έφτασε πλέον κι αυτή στο ίδιο περίπου σημείο με του πυροβόλου, σε σημείο, δηλαδή, που να έχουμε πλησιάσει τόσο κοντά στα όρια που καθορίζουν οι νόμοι της Φυσικής, ώστε να μην έχουμε το περιθώριο να ελπίζουμε σε κάτι αξιοσημείωτο.

Το συμπέρασμά μας μοιάζει απογοητευτικό και απαισιόδοξο, στην ουσία όμως είναι ακριβώς το αντίθετο: δεν ελπίζουμε σε κάτι καλύτερο διότι έχουμε ήδη φτάσει στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο και άρα ήδη έχουμε στα χέρια μας τα καλύτερα όπλα που θα μπορούσαμε να διαθέτουμε. Επομένως, χωρίς τεχνικές ανησυχίες και επιφυλάξεις, μπορούμε να ασχοληθούμε, απερίσπαστοι πλέον, με τη βελτίωση της τεχνικής μας, χωρίς να μας απασχολεί η κυκλοφορία του “επόμενου μοντέλου” που θα μας ανάγκαζε να πουλήσουμε το προηγούμενο ώστε να το αποκτήσουμε…