Προπόνηση με αεροβόλο…
Ποιός είναι ο πιο ρεαλιστικός τρόπος να κάνει ένας σκοπευτής προσομοίωση ενός αγώνα 300 μέτρων με αεροβόλο;
του Κώστα Λακαφώση
Το αγώνισμα των 300 μέτρων είναι ένα από τα πιο παλιά και “παραδοσιακά” της σκοποβολής, αφού υπήρχε ήδη από την πρώτη σύγχρονη Ολυμπιάδα της Αθήνας το 1896, πριν ακόμα την ίδρυση της Διεθνούς Ομοσπονδίας Σκοποβολής. Με τις ρίζες του στη στρατιωτική εκπαίδευση, βασίζεται σε ένα πολεμικό τουφέκι μεγάλου διαμετρήματος, που σε επίπεδο πρωταθλητισμού μετατρέπεται σε ένα ακριβό και εξειδικευμένο τουφέκι με ρυθμίσεις παντού και ειδικά εξαρτήματα σε κάθε σημείο. Όμως, σε ερασιτεχνικό επίπεδο πολλοί σκοπευτές ρίχνουν με πιο απλά πολεμικά τουφέκια μεγάλου διαμετρήματος, ενώ σε διάφορες χώρες του εξωτερικού υπάρχουν και ξεχωριστοί αγώνες 300 μέτρων όπου συμμετέχουν μόνο απλά στρατιωτικά τουφέκια, χωρίς να επιτρέπονται τα πανάκριβα σκοπευτικά τουφέκια.
Οι ομοιότητες με τα αγωνίσματα που γίνονται στα 50 μέτρα με 22άρι τουφέκι είναι αρκετές: η τεχνική βολής είναι η ίδια, όπως και οι στάσεις βολής: όρθια, γονυπετώς και πρηνηδόν. Όμως, η βασική διαφορά είναι η ανάκρουση, αφού το τουφέκι των 300 μέτρων χρησιμοποιεί μεγάλο διαμέτρημα κεντρικής πυροδότησης και έχει αισθητή έως ενοχλητική ανάκρουση, ειδικά αν ρίχνουμε με απλό πολεμικό τουφέκι και όχι με σκοπευτικό. Έτσι, μπορεί η βασική τεχνική να είναι ίδια, όμως με το βαρύ σκοπευτικό 22άρι τουφέκι των 50 μέτρων η ανάκρουση είναι σχεδόν ανύπαρκτη, και εκεί το μόνο ζητούμενο είναι η τελειότητα από βολή σε βολή. Στο τουφέκι 300 μέτρων, μπαίνουν στην εξίσωση δύο επιπλέον σημαντικά στοιχεία: η τεχνική ελέχγου της αυξημένης ανάκρουσης αλλά και η αντίσταση στη σωματική κόπωση που έρχεται προς το τέλος του αγώνα.
Όλη αυτή η εισαγωγή μοιάζει μεγάλη, όμως είναι σημαντική ώστε να θέσουμε τα κριτήρια βάσει των οποίων θα επιλέξουμε το κατάλληλο αεροβόλο για την προσομοίωση/προπόνηση. Πριν από αυτό, όμως, ας διαλέξουμε στόχο και απόσταση.
Εδώ, τα πράγματα είναι απλά, αφού ξεκινάμε από τις διαστάσεις του στόχου στην απόσταση των 300 μέτρων και έπειτα φροντίζουμε να μικρύνουμε και τα δύο υπό την ίδια κλίμακα. Έτσι, στους αγώνες των 300 μέτρων ο στόχος έχει συνολική διάμετρο 1 μέτρου, ενώ κάθε “δαχτυλίδι” είναι κατά 10 εκατοστά μικρότερο, δηλαδή 90 εκατοστά, 80 εκατοστά, κ.ο.κ. μέχρι το κέντρο, το “δεκάρι” που έχει διάμετρο 10 εκατοστών. Μία απλή και γρήγορη λύση είναι να κάνουμε την προσομοίωσή μας σε κλίμακα 1:10, δηλαδή να ρίχνουμε με το αεροβόλο μας σε απόσταση 30 μέτρων και χρησιμοποιώντας στόχο 10 εκατοστών, με το “δεκάρι” να έχει διάμετρο 1 εκ. Έτσι, ρίχνοντας στα 30 μέτρα με το αεροβόλο μας, μπορούμε να βλέπουμε μέσα στα σκοπευτικά μας όργανα τον στόχο υπό την ίδια αναλογία όπως θα βλέπαμε τον μεγάλο στόχο στα 300 μέτρα. Εάν δεν μπορούμε να βρούμε έτοιμο έναν τέτοιο στόχο, μπορούμε να παίξουμε λίγο με το ποσοστό σμίκρυνσης ενός φωτοτυπικού, μικραίνοντας σταδιακά τον κλασικό στόχο του πιστολιού 10 μέτρων μέχρι να πετύχουμε τη σωστή διάσταση που θέλουμε, κι έπειτα χρησιμοποιώντας το δείγμα μας για να βγάλουμε πολλές φωτοτυπίες σε πραγματική διάσταση.
Έχοντας λύσει το πρόβλημα του στόχου και του πεδίου, μένει να επιλέξουμε το κατάλληλο αεροβόλο. Η πρώτη βασική απαίτηση είναι να μπορούμε να έχουμε την ακρίβεια που μας χρειάζεται για να πετυχαίνουμε έναν στόχο με κέντρο 1 εκατοστού στα 30 μέτρα, και αυτή η απαίτηση ήδη περιορίζει τις επιλογές μας στα αεροβόλα υψηλής ποιότητας και ακρίβειας. Όσο για το διαμέτρημα, λόγω του μεγέθους του στόχου θα προτιμούσαμε το μικρότερο διαμέτρημα των 4,5 χιλιοστών που δίνει πιό καθαρές τρύπες στον μικρό μας στόχο, αν και θα μπορούσε κάποιος να πει ότι, αφού ο στόχος μας είναι η ανεπίσημη προπόνηση και όχι η τήρηση συγκεκριμένων προδιαγραφών ή βαθμολογίας, ακόμα και με ένα τουφέκι στα 5,5 χιλιοστά που να προσφέρει την απαιτούμενη ακρίβεια, η δουλειά μας γίνεται (απλώς αλλάζοντας πιο συχνά το στόχο για να ξεχωρίζουν οι τρύπες μεταξύ τους). Στα σκοπευτικά όργανα, η απάντηση είναι μία και αυστηρή: για να κάνουμε σωστή προσομοίωση, χρειαζόμαστε οπωσδήποτε σκοπευτικά όργανα τύπου “οφθαλμιδίου και ακίδας”, δηλαδή μια μικρή στρογγυλή τρύπα αντί για πίσω κλισιοσκόπιο, που μπορεί να συνεργάζεται με την κανονική ακίδα του τουφεκιού. Αν και σπάνιο είδος στην αγορά, πάντως κάποιες εταιρείες προσφέρουν τέτοιου είδους σκοπευτικά, με σύστημα προσαρμογής παρόμοιο με αυτό της βάσης μιας διόπτρας, είτε για συγκεκριμένα όπλα είτε γενικής τοποθέτησης που ίσως χρειαστούν κάποια μικρή προσαρμογή ή αλλαγή και στην ακίδα ώστε να λειτουργήσουν σωστά.
Τελευταία αλλά πιο σημαντική επιλογή είναι το είδος του τουφεκιού: θα διαλέξουμε ένα αεροβόλο με έμβολο ή ένα υψηλής τεχνολογίας αεροβόλο προσυμπιεσμένου αέρα; Εδώ η λύση για τον κάθε σκοπευτή μπορεί να διαφέρει, όμως η δική μας λύση έχει να κάνει με τις παρατηρήσεις που κάναμε στην εισαγωγή μας, και ειδικά τη διαπίστωση ότι η βασική διαφορά ανάμεσα στα 300 μέτρα και στα 50 μ. είναι η ύπαρξη ανάκρουσης, που προκαλεί πρόσθετες δυσκολίες τεχνικής αλλά δημιουργεί και κόπωση στον σκοπευτή. Έτσι, η δική μας επιλογή είναι το Diana 52, ένα πολύ ισχυρό αεροβόλο ελατηρίου που, με τα κατάλληλα βλήματα και την σωστή τεχνική, διαθέτει την απαιτούμενη ακρίβεια αλλά προσφέροντας και τη δυσκολία και την “ταλαιπωρία”, τόσο από τη δύναμη που απαιτεί για την όπλιση όσο και από την ξερή και απότομη ανάκρουση που απαιτεί άριστη τεχνική για να πετύχουμε το στόχο μας. Εάν είχαμε επιλέξει ένα από τα ακριβά αεροβόλα προσυμπιεσμένου αέρα της αγοράς, θα μπορούσαμε να κάνουμε την ίδια ακριβώς προπόνηση, όμως το έργο μας θα ήταν πιο εύκολο γιατί θα είχαμε να κάνουμε με ένα “τέλειο” σκοπευτικό όπλο, ξεκούραστο και εύκολο στη λαβή που συγχωρεί μικροατέλειες στην τεχνική και διευκολύνει τον σκοπευτή. Αυτό, όμως, θα έμοιαζε περισσότερο με το αγώνισμα των 50 μέτρων με 22άρι, και όχι με τα 300 μέτρα που θέλουμε να προσομοιώσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα.
Η θεωρητική μας σκέψη, αποδείχθηκε και στην πράξη, όταν αποφασίσαμε να στήσουμε ένα πεδίο βολής 30 μέτρων και να ρίξουμε ένα “δήθεν 300άρι” με το αεροβόλο μας, το οποίο ήδη διέθετε και ένα ακόμα σημαντικό εξάρτημα: τον σκοπευτικό αορτήρα που δεν χρησιμοποιείται για να μεταφέρουμε το όπλο αλλά είναι μέρος της σκοπευτικής τεχνικής: ρυθμίζοντας προσεκτικά το μήκος του και περνώντας τον κάτω από τον αγκώνα, θέλουμε να πετύχουμε τη σωστή τάση ώστε το όπλο να συγκρατείται στη θέση βολής χωρίς να χρειάζεται δύναμη από τα δάχτυλα του αριστερού χεριού. Σε ένα αεροβόλο προσυμπιεσμένου αέρα, η σωστή ρύθμιση του αορτήρα θα ήταν ασήμαντη, όμως στο Diana 52 η διαδικασία αυτή έχει την ίδια σημασία που έχει και στο αληθινό πολεμικό τουφέκι, αφού οι διαφορές στην τάση του αορτήρα (όπως και οι διαφορές στη στάση του σώματος και στο σφίξιμο των χεριών) αλλάζουν αντίστοιχα -καθ’ύψος κυρίως) και το σημείο πρόσπτωσης του βλήματος στο στόχο. Τελικά η διαδικασία αποδεικνύεται πολύ ενδιαφέρουσα, αφού η προσοχή στη λεπτομέρεια και η σωστή εκτέλεση της τεχνικής δίνει άμεσα αποτελέσματα με καλές βολές και υψηλά σκορ, ενώ το παραμικρό λάθος αμέσως φαίνεται με μια αντίστοιχα άστοχη βολή. Όσο για τη σύγκριση στα γκρουπαρίσματα από τις τρεις διαφορετικές θέσεις βολής, είναι και αυτή εξόχως διδακτική, αφού η θεωρία λέει ότι και τα τρία γκρουπ πρέπει να έχουν το ίδιο κεντράρισμα (τον ίδιο “μέσο όρο”) και η μεγαλύτερη διασπορά να είναι στη θέση “ορθίως”, η αμέσως μικρότερη στη “γονυπετώς” και η μικρότερη στην “πρηνηδόν”. Αν κάποιο γκρουπ έχει διαφορετικό κεντράρισμα ή παράξενη διασπορά, ή αν δεν ισχύει η θεωρητικά αναμενόμενη σχέση μεταξύ των τριών, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει σφάλμα τεχνικής που πρέπει να διορθωθεί.
Ακόμα και αν δεν ρίξει ποτέ κανείς πραγματικό “300άρι” με πυροβόλο πολεμικό όπλο, και μόνο η προπόνηση στην προσομοίωση με το κατάλληλο αεροβόλο μπορεί να αποδειχθεί ιδιαιτέρως διδακτική, αλλά -γιατί όχι- και αρκετά διασκεδαστική για τον σκοπευτή που πάντα “ψάχνεται” για την προσωπική του βελτίωση.
