Πολυειπωμένο αλλά και ανεξάντλητο το θέμα της αίσθησης θηράματος. Εννοείται ότι η τελευταία είναι απαραίτητη σε κάθε είδος κυνηγιού με σκύλο φέρμας. Εκεί όμως που η έννοιά της βρίσκει απόλυτη εφαρμογή, είναι στο κυνήγι της βασίλισσας του δάσους. Για κανένα άλλο θήραμα δεν είναι τόσο απαραίτητος ο σκύλος, προκειμένου να το εντοπίσει, να διαθέτει αυτή την έκτη αίσθηση όπως για την μπεκάτσα…
Του Απόστολου Αποστολάτου
Θα προσπαθήσω να προσεγγίσω την ευκολία της συνάντησης από μία διαφορετική οπτική γωνία. Από αυτή της ευφυΐας του σκύλου, η οποία βασίζεται στη μνήμη και σε γεγονότα τα οποία συνδέονται από μία σχέση αιτίας και αποτελέσματος. Δηλαδή ως κεφαλαιοποίηση των κυνηγετικών εμπειριών. Μόνο αν ο σκύλος είναι έξυπνος, μπορεί να εκμεταλλευτεί τις κυνηγετικές του εμπειρίες και να διδαχθεί από αυτές, ούτως ώστε να αυξήσει τις πιθανότητες να βρει θήραμα. Το μυαλό του σκύλου δεν έχει επαγωγικές ικανότητες, οργανώνει και συντονίζει τα γεγονότα τα οποία καταγράφονται στη μνήμη του, σύμφωνα με μία σχέση αιτίας αποτελέσματος, η οποία θα είναι τόσο πιο αποδοτική όσο πιο ανεπτυγμένη είναι η ευφυΐα του. Σε αυτό το πλαίσιο, στο σκύλο είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαχωρίσουμε τη μνήμη από την ευφυΐα, σε βαθμό που οδηγούμαστε να θεωρήσουμε την πρώτη αδιαίρετη από τη δεύτερη.
Ο έξυπνος σκύλος και το… ρομπότ
Συνεπώς όσο πιο ευφυής είναι ο σκύλος τόσο περισσότερο εκμεταλλεύεται τις εμπειρίες του, όπως για παράδειγμα το ότι ψάχνοντας κόντρα στον αέρα βρίσκει πιο εύκολα θήραμα. Στον έξυπνο σκύλο δεν είναι ανάγκη να του μάθουμε τη διασταυρούμενη έρευνα(στον κάμπο), ακριβώς επειδή αυτός καταλαβαίνει από μόνος του ότι αυτός ο τρόπος έρευνας είναι ο πιο λειτουργικός, ώστε να παραμείνει στον αέρα, όπως λέμε. Εμείς αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να τον ενθαρρύνουμε σε αυτό το τύπο έρευνας, αλλά η εμπειρία θα είναι η πραγματική του… δασκάλα. Και υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της διασταυρούμενης έρευνας η οποία υπαγορεύεται από την ευφυΐα και εκείνης που μαθαίνεται με το ηλεκτρικό κολάρο. Στη πρώτη περίπτωση η διασταύρωση δεν εμποδίζει το σκύλο να διακόψει την γεωμετρική του έρευνα και να πάει να ψάξει ένα «πονηρό» σημείο που του τραβάει την προσοχή.
Στη δεύτερη έχουμε αντιθέτως ένα ρομπότ, το οποίο διασταυρώνει παθητικά μόνο και μόνο επειδή του έχει επιβληθεί και έχει συνδέσει τη διαδρομή με την τιμωρία που δέχεται, κάθε φορά που τη διακόπτει για να ελέγξει ένα σημείο ή μία αναθυμίαση. Ο πρώτος είναι ένας σκύλος ο οποίος χρησιμοποιεί την ευφυΐα του για να βελτιστοποιήσει την ευκολία συνάντησης.
Ο δεύτερος είναι ένας σκύλος με μεγάλη ανοχή στα αρνητικά ερεθίσματα (τιμωρία) και του οποίου η ευκολία συνάντησης είναι σίγουρα περιορισμένη (παρά τα πιθανά CACIT που μπορεί να είναι γραμμένα στο βιβλιάριο εργασίας του).Είναι γεγονός, ότι όσο πιο έξυπνος είναι ο σκύλος τόσο λιγότερο δεκτικός είναι σε… ρομποτικούς περιορισμούς.
Βασικό προσόν η ευφυΐα, αλλά όχι το παν
Ένα έμπειρο μάτι μπορεί να διακρίνει και στο δάσος ένα σκύλο που ψάχνει, από ένα σκύλο που απλά λασάρει και πιστέψτε με, υπάρχουν πολλοί στην δεύτερη κατηγορία.
Φυσικά η συνάντηση είναι μόνο η προϋπόθεση της κυνηγετικής εμπειρίας, την οποία πρέπει να ακολουθήσουν άλλες θετικές εμπειρίες, όπως η κάρπωση του θηράματος ως επιβράβευση της φέρμας. Αυτό καθιστά θεμελιώδη το ρόλο του κυνηγού, ώστε να καταγραφεί στο μυαλό του σκύλου ότι η ευκολία συνάντησης δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά καθοριστική στην έκβαση του κυνηγιού. Συνεπώς τα υπερβολικά εκπαιδευτικά, κατά τα οποία ο σκύλος φερμάρει και κυνηγάει το θήραμα από πίσω, χωρίς να ακολουθεί η κάρπωση του θηράματος, είναι αρνητικά στη δημιουργία ενός καλού κυνηγόσκυλου εν γένει και ενός μπεκατσόσκυλου ειδικότερα.
Έπειτα η οσφρητική δύναμη ενός σκύλου είναι βοηθητική όχι τόσο στην ευκολία συνάντησης όσο στην ευνοϊκή κατάληξή της. Κάτι που σημαίνει, ότι υπάρχουν σκύλοι με ευκολία συνάντησης, οι οποίοι όμως δε διαθέτουν μία καλή οσφρητική ευαισθησία, με αποτέλεσμα να ξεσηκώνουν το θήραμα. Ή να μη μπορούν να δείξουν με ακρίβεια τη θέση της μπεκάτσας, με αποτέλεσμα όταν φτάνουμε στη φέρμα η μπεκάτσα να μπορεί να σηκωθεί από οπουδήποτε στην ευρύτερη περιοχή και όχι από μπροστά τους.
Και σε αυτές τις περιπτώσεις όμως έρχεται η ευφυΐα για να διορθώσει τις αδυναμίες, αντισταθμίζοντας την αδύναμη μύτη με μία μεγαλύτερη προσοχή και επιφυλακτικότητα στην έρευνα. Στην αρχή αυτού του άρθρου μίλησα, όχι τυχαία, για έκτη αίσθηση του σκύλου. Διότι μπορεί η ευφυΐα και η εμπειρία να είναι απαραίτητες, ούτως ώστε ο σκύλος να μπορεί να φτάσει με ευκολία στη συνάντηση, αλλά δεν μπορούν από μόνες τους να εξηγήσουν αυτό που λέμε αίσθηση θηράματος. Και αυτό είναι εύκολο να αποδειχθεί, αφού αν η αίσθηση θηράματος βασιζόταν μόνο στην ευφυΐα και την εμπειρία, θα ήταν πολύ πιο διαδεδομένη. Όμως παρότι πολλοί σκύλοι είναι έξυπνοι και διαθέτουν μεγάλη εμπειρία δε βρίσκουν εύκολα. Είναι βέβαια λίγο οξύμωρο, διότι κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί: «πως ένας σκύλος αποκτά εμπειρία χωρίς να βρίσκει»;
Όλοι το ψάχνουν, λίγοι το έχουν
Η απάντηση είναι εύκολη διότι οι συναντήσεις πολλές φορές είναι «τυχαίες», ιδίως όταν τα πουλιά είναι πολλά και ο κυνηγός γνωρίζει πολύ καλά τον τόπο, ώστε να μπορεί να οδηγήσει το σκύλο του στις θέσεις που γνωρίζει. Έτσι ο σκύλος σιγά-σιγά αποκτά εμπειρία, χωρίς να καταβάλει μεγάλη προσπάθεια και χωρίς να διαθέτει κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο. Ταυτόχρονα αν διαθέτει και την απαραίτητη εξυπνάδα και μνήμη, θα απομνημονεύσει όλες τις θέσεις που έχει βρει μπεκάτσες, και θα πηγαίνει σε αυτές κάθε φορά που θα επισκέπτεται αυτό το μέρος.
Πράγμα το οποίο είναι πολύ σημαντικό, αλλά αυτό δεν είναι αίσθηση θηράματος. Το ότι ένας σκύλος μπορεί λοιπόν να διαχειριστεί, ακόμα και μία δύσκολη μπεκάτσα, όπως πρέπει (θέμα εμπειρίας),δε σημαίνει ότι έχει και μεγάλη έφεση να την βρει (θέμα ταλέντου) και αυτό φαίνεται σε ένα μέρος που δε γνωρίζει ούτε αυτός, αλλά ούτε και ο κυναγωγός του. Έπισης πολλοί σκύλοι οι οποίοι σε άλλα κυνήγια έχουν αποδείξει πολλάκις και ποικιλοτρόπως την κυνηγετική τους αξία και την ευφυΐα τους, όταν μπαίνουν στο δάσος χάνουν αυτή την ευκολία συνάντησης και παρόλο ότι παράγουν πολύ έργο, τα αποτελέσματα είναι πενιχρά. Δε λέω ότι η αίσθηση θηράματος είναι κάτι μαγικό, εξωπραγματικό ή υπερφυσικό. Είναι όμως σίγουρα κάτι επιπλέον. Ένα ταλέντο, όπως μου αρέσει να λέω. Και σαν ταλέντο δε το διαθέτουν όλοι οι σκύλοι.
Κληρονομείται; Μεταδίδεται; Σίγουρα οι απόγονοι σκύλων που διαθέτουν αυτό το προσόν έχουν περισσότερες πιθανότητες να το εκδηλώσουν και οι ίδιοι. Και λέω έχουν περισσότερες πιθανότητες επειδή, κατά την προσωπική μου άποψη, πρόκειται για έναν πολυγονιδιακό χαρακτήρα (δηλαδή για να εκφραστεί χρειάζεται να συνδυαστούν αρκετά γονίδια), οπότε δεν είναι δεδομένο ότι οι απόγονοι θα το έχουν. Αυτό όμως συμβαίνει και με πολλά άλλα κυνηγετικά χαρακτηριστικά. Γι’ αυτό και το πραγματικό μπεκατσόσκυλο είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Γι’ αυτό και η αίσθηση θηράματος είναι αυτή η οποία ξεχωρίζει το μπεκατσόσκυλο, από τα υπόλοιπα κυνηγόσκυλα.
