Ο σκύλος πρέπει να χρησιμοποιεί την όσφρηση ως κυρίαρχη αίσθηση όταν κυνηγάει, και το πρόβλημα αρχίζει από την στιγμή που δεν το κάνει βασιζόμενος κυρίως στα οπτικά ερεθίσματα που έχει στον κυνηγότοπο…
Του Απόστολου Αποστολάτου
Σε πολλούς σκύλους φέρμας, ιδιαίτερα σε νεαρή ηλικία, υπάρχει μία διαμάχη μεταξύ της οσφρητικής και της οπτικής λειτουργίας. Έτσι, αντί ο σκύλος να βασίζεται κυρίως στην όσφρηση του, κατά τη διάρκεια της έρευνας, είτε λόγω λαθών στην εκπαίδευση, είτε λόγω γενετικής προδιάθεσης, κυνηγάει με το μάτι.
Και είναι τόσο κακό αυτό; Βεβαίως και είναι.
Ο σκύλος που τρέχει χωρίς να είναι συγκεντρωμένος στη μύτη του, αναπόφευκτα θα υποπέσει σε λάθη, προσπεράσεις και ξεσηκώματα. Διότι ο σκύλος με διακόσια εκατομμύρια οσφρητικά κύτταρα, (σε σχέση με τα δεκαπέντε εκατομμύρια του ανθρώπου και τα εξήντα πέντε της γάτας), πρέπει να χρησιμοποιεί κυρίως την όσφρηση του ως κυρίαρχη αίσθηση για να θηρεύει, όπως άλλωστε κάνει και ο πρόγονος του ο λύκος.
Ίσως συμβαίνει και σε εσάς. Όταν συγκεντρώνουμε τη προσοχή μας για να μυρίσουμε το άρωμα ενός λουλουδιού, μισοκλείνουμε τα μάτια και, τέλος πάντων, κάθε φορά που χρησιμοποιούμε την όσφρηση η οπτική προσοχή μειώνεται σημαντικά. Και μου φαίνεται ότι σε ένα βαθμό συμβαίνει και το αντίθετο. Κάθε φορά που εστιάζουμε σε ένα σημείο, ειδικά αν είναι μακριά, αυτομάτως η μύτη τείνει να μειώσει τη λειτουργία της.
Αλλά το ίδιο ισχύει και με τις άλλες αισθήσεις. Για παράδειγμα, όταν κοιτάζουμε με προσοχή, κάτι η ακοή μας μειώνεται αρκετά. Προφανώς το νευρικό μας σύστημα, όπως και αυτό του σκύλου είναι φτιαγμένα έτσι ώστε όταν, για τον άλφα ή βήτα λόγο, χρειαζόμαστε μια αίσθηση περισσότερο από τις άλλες, αυτή να ενισχύεται, ενώ οι άλλες να υπολειτουργούν.
Αυτό το φαινόμενο είναι εύκολο να το παρατηρήσουμε στους σκύλους που κυνηγούν με το μάτι. Αυτοί, λοιπόν, οι σκύλοι ενώ τρέχουν έχουν ανασηκωμένο το κεφάλι αναζητώντας ένα οπτικό ερέθισμα στον ορίζοντα. Ή σε περίπτωση που «πιάσουν» κάποια αναθυμίαση, ξέροντας ότι αυτή οδηγεί στο θήραμα, σηκώνουν ακόμα πιο ψηλά το κεφάλι ψάχνοντας πλέον το θήραμα με την όραση. Και όταν συμβαίνει αυτό η πρόγκα είναι δεδομένη, αφού η οπτική λειτουργία τείνει να εκμηδενίσει την οσφρητική. Εν ολίγοις, όποτε ο σκύλος συγκεντρώνεται στο να κοιτάει, «κλείνει» τη μύτη του.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει με μερικούς σκύλους στην φέρμα. Και αυτοί σηκώνουν υπερβολικά ψηλά το κεφάλι προσπαθώντας να δουν το θήραμα που έχουν μπροστά τους και συγχρόνως κουνούν την ουρά τους ως απόδειξη ότι έπαψαν να χρησιμοποιούν τη μύτη τους.
Οι λάθος εμπειρίες
Γιατί όμως κάποιοι σκύλοι έχουν αυτή τη πολύ κακή συνήθεια;
Η λανθασμένη εκπαίδευση είναι η μία από τις δύο αιτίες. Συχνά οι πρώτες φέρμες γίνονται με τη βοήθεια θηραμάτων εκτροφής τα οποία, τις περισσότερες φορές είναι ζαλισμένα και ξεπουπουλιασμένα. Αφού το κουτάβι φερμάρει, το θήραμα ζαβλακωμένο καθώς είναι ακόμη, δεν σηκώνεται κι έτσι ο κυναγωγός προσπερνάει το σκύλο και προσπαθεί να το ξεσηκώσει ο ίδιος. Ο νεαρός σκύλος προφανώς παρακολουθεί με μεγάλο οπτικό ενδιαφέρον αυτή τη διαδικασία και μετά από μερικές τέτοιες εμπειρίες, προσπαθεί να δει στο έδαφος το θήραμα που ο κυναγωγός προσπαθεί να ξεσηκώσει. Η συχνή επανάληψη αυτής της διαδικασίας κάνει τον σκύλο, μόλις η μύτη του του πει ότι βρίσκεται κοντά στο θήραμα, να το αναζητά με την όραση στο έδαφος.
Αυτό το… βίτσιο είναι πάρα πολύ δύσκολο να του το κόψεις στη συνέχεια. Οπότε για να αποφύγουμε τέτοιες δυσάρεστες καταστάσεις καλό είναι να αποφεύγουμε θηράματα εκτροφής και αν αυτό δεν είναι εφικτό τουλάχιστον να χρησιμοποιούμε ήμερα θηράματα καλής ποιότητας.
Πρόβλημα γενετικό
Η δεύτερη αιτία είναι γενετική και αυτή είναι ακόμα πιο δύσκολο να την διορθώσουμε. Οφείλεται στον εκφυλισμό των κυνηγετικών ικανοτήτων γενικότερα ο οποίος προέρχεται από την επαναλαμβανόμενη και για πολλές γενιές χρησιμοποίηση γεννητόρων με μόνο γνώμονα τα στιλιστικά και αθλητικά τους προσόντα.
Κατά αυτό το τρόπο παράγονται κουτάβια τα οποία δε βασίζουν την έρευνα στην όσφρηση τους αλλά στην όραση τους. Πρακτικά δηλαδή πρόκειται για σκύλους οι οποίοι δεν κυνηγούν παρά μόνο τρέχουν. Οι πεταλούδες, τα χελιδόνια, τα κοτσύφια αλλά και κάθε άλλο πετούμενο είναι η αγαπημένη τους ενασχόληση. Πράγμα το οποίο είναι εντελώς φυσιολογικό και θεμιτό, αν θέλετε, για όλα τα κυνηγόσκυλα στις πρώτες τους εξόδους, γιατί κατά αυτό το τρόπο εκφράζουν το κυνηγετικό τους πάθος. Όταν όμως, μετά τις πρώτες επαφές με το εδαφόβιο θήραμα, αυτά επιμένουν να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην όραση από ότι στην όσφρηση τους το πρόβλημα είναι σοβαρό και τις περισσότερες φορές αξεπέραστο. Αν, δηλαδή, παρότι έχουν προηγηθεί αρκετές συναντήσεις με άγριο θήραμα, ο σκύλος εξακολουθεί, με την πρώτη ευκαιρία, να κυνηγάει μικρόπουλα και πεταλούδες, να χάνει τη συγκέντρωση του και να «αποσυνδέει» τη μύτη του από το μυαλό του, τότε είναι πολύ πιθανό το ελάττωμα αυτό να είναι μόνιμο και βέβαια απαγορευτικό για αποδοτικό κυνήγι.
Αυτό το φαινόμενο είναι πολύ πιο συχνό στα Πόιντερ (για τους γνωστούς λόγους) χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι και αρκετά Σέττερ δεν το παρουσιάζουν.
Η λύση
Υπάρχουν κάποιοι τρόποι για να τους κόψουμε αυτό το κακό ελάττωμα. Βασίζονται βέβαια στη τιμωρία, με διάφορες μεθόδους, κάθε φορά που ο σκύλος προσπαθεί να κυνηγήσει με το μάτι. Κάτι τέτοιο είναι αρκετά εφικτό αν το πρόβλημα εκδηλώνεται κατά την έρευνα. Αν όμως συμβαίνει κατά τη φέρμα είναι πολύ πιο δύσκολο γιατί με τη τιμωρία ρισκάρουμε να τη χαλάσουμε. Ποια είναι η λύση; Η λύση είναι να προτιμούμε κουτάβια τα οποία προέρχονται από σκύλους που κυνηγάνε (όχι απαραίτητα αποκλειστικά κυνηγητικούς) και να αποφεύγουμε τα λάθη στην εκπαίδευση.
