Αν και η καλημάνα περιλαμβάνεται στον πίνακα των θηρεύσιμων φτερωτών, είναι για τους νέους κυνηγούς, και ιδιαίτερα για τους νοτιο-ελλαδίτες, ένα είδος άγνωστο και μη αναγνωρίσιμο.
Η γνωριμία με το είδος
Η καλημάνα με το επιστημονικό όνομα vanellus-vanellus είναι παρυδάτιο μεταναστευτικό πουλί. Έρχεται για να ξεχειμωνιάσει στη χώρα μας και μόνο λίγα άτομα διαμένουν όλο το χρόνο στη βόρεια Ελλάδα. Οι περιοχές που αναπαράγεται το καλοκαίρι εξαπλώνονται σε όλη την Ευρώπη, μέχρι την βόρεια άκρη της Σκανδιναβίας και την Σιβηρία.
Οι μεγαλύτεροι πληθυσμοί παγκοσμίως βρίσκονται στην Ολλανδία και την Γερμανία, με την πρώτη να θεωρείται η χώρα της καλημάνας.
Στα Βαλκάνια ο πιο σημαντικός τόπος που διαχειμάζει είναι η λιμνοθάλασσα Καραβάστα της γειτονικής Αλβανίας, που καταμετρούνται τον χειμώνα περισσότερες από 20.000 καλημάνες.
Είναι γνωστή και με άλλες ονομασίες, όπως καλιμάνι, παγωντσίνι (Επτάνησα, Κυκλάδες), γκαλιαμάνι (Θεσσαλία), παπάς (Χίος)
Ο αστείος λοφιοφόρος
Έχει το μέγεθος μικρού περιστεριού και χρωματισμό ασπρόμαυρο με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό το μεγάλο και ανασηκωμένο λοφίο.
Οι βιότοποι της είναι τα υγρά λιβάδια, οι υγροί βοσκότοποι βοοειδών, τα ποτιστικά χωράφια και γενικά οι λασπότοποι και οι επίπεδες ανοιχτές εκτάσεις.
Η τροφή της είναι κυρίως ζωϊκής προέλευσης, όπως σκουλήκια, προνύμφες, σκαθάρια, ακρίδες, τζιτζίκια, βατράχια, αράχνες, αλλά και σπόροι υδροχαρών φυτών.
Την εποχή του ζευγαρώματος η αρσενική καλημάνα προσπαθεί να προσελκύσει το θηλυκό με περίτεχνα ακροβατικά πετάγματα και από εκεί πήρε το όνομα vanellus, που στα λατινικά σημαίνει αστείος, και όχι από το λοφίο της.
Μακράν μικρότερος κίνδυνος το κυνήγι
Οι σπουδαιότεροι εχθροί της καλημάνας είναι κυρίως τρείς. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η αποστράγγιση των υγροτόπων που παρατηρήθηκε κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, σε όλη σχεδόν την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Χαρακτηριστική περίπτωση για την Ελλάδα είναι η αποξήρανση της λίμνης των Γιαννιτσών στην Πέλλα της Μακεδονίας, για να αποδοθούν οι εκτάσεις στην γεωργία και να εκλείψει ο κίνδυνος της ελονοσίας.
Ο δεύτερος εχθρός για την καλημάνα, ήταν η συλλογή των αβγών της, που αποτελούσαν εκλεκτό έδεσμα των αριστοκρατών της βόρειας Ευρώπης, μέχρι και την δεκαετία του 1930.
Και ο τρίτος είναι η αλλαγή διαχείρισης της γης και η καταστροφή των φωλιών από τα βοβειδή και τα άλλα εκτρεφόμενα ζώα.
Για να σημειωθεί ότι τα αρπακτικά και το κυνήγι καταλαμβάνουν αντίστοιχα την 4η και 5η θέση.
Μάστορες οι Μακεδόνες
Οι Μακεδόνες κυνηγοί εκτιμούσαν τα όμορφα πουλιά για το ιδιαίτερα νόστιμο κρέας τους. Είχαν μάλιστα ανακαλύψει τον τρόπο, για να πλησιάζουν τα κοπάδια την ώρα της βοσκής.
Έζωναν στο σώμα τους, σε τρόπο που να εξέχουν πάνω από το κεφάλι, κλάρες από τα υδρόφιλα δέντρα της περιοχής και προχωρούσαν σκυφτά και πολύ αργά στο ανοιχτό πεδίο, με συχνά σταματήματα, ώστε να μην υποψιάσουν τα πουλιά. Πυροβολούσαν μόνο αν είχαν πλησιάσει εντός βολής και αν οι υπόλοιποι κυνηγοί της ομάδας είχαν πάρει θέση στις διαδρομές διαφυγής των πουλιών.
Ακριβοθώρητη στα νότια
Τη δεκαετία του 1980 πέτυχα δύο φορές καλημάνες στα νότια της Στερεάς Ελλάδας, σαν αθηναίος κυνηγός που είμαι. Η πρώτη συνάντηση ήταν με ένα μεγάλο κοπάδι, το υπολόγισα σε πάνω από 200 πουλιά, στο Κάτω Σούλι του Μαραθώνα Αττικής. Ήμουν μόνος σε ανοιχτό πεδίο, ένα όργωμα 15 περίπου στρεμμάτων, και το αποτέλεσμα ήταν να κρατήσω μόνο ένα πουλί.
Η δεύτερη ήταν λίγα χρόνια αργότερα κοντά στο Δύστο της νότιας Εύβοιας, που άλλοτε είναι λίμνη και άλλοτε βάλτος, που τρείς καλημάνες πέρασαν ίσα να τις καμαρώσω.
Η τελευταία συνάντηση ήταν το 2008 στο Αχίλλειο Μαγνησίας, που είδα ένα μπουλούκι με έξη καλημάνες.
