Παίρνει το όπλο της και βγαίνει στα δάση και τα βουνά της πολιτείας της Νέας Υόρκης. Δεν καρπώνεται θηράματα αλλά κλαδιά και φύλλα και μάλιστα φεύγει πολύ ικανοποιημένη. Είναι επιστήμονας και μελετά την χλωρίδα… κυνηγώντας.
Κείμενο ΘΕΑΝΩ ΚΑΡΟΥΤΑ
Η Αντζέλικα Πάτερσον είναι σε επιφυλακή, με το όπλο στο χέρι, καθώς περπατά στο δάσος Black Rock της πολιτείας της Νέας Υόρκης. Όπως κάθε σωστός κυνηγός περπατά με το τουφέκι της ανά χείρας και το βλέμμα ψηλά στον δασικό θόλο.
Ξαφνικά σταματά, στοχεύει και ρίχνει. Ένα κλαδί πέφτει στο έδαφος.
«Δεν μπορώ να σκαρφαλώσω δέντρα, το να κατασκευάζεις σκαλωσιές είναι ακριβό και η χρήση σφεντόνας απαιτεί μεγάλη ικανότητα», λέει.
«Το κυνηγετικό όπλο είναι ένας φθηνός και αποτελεσματικός τρόπος συλλογής των φύλλων τα οποία βρίσκονται στα ψηλά σημεία των δένδρων και έχουν πλήρη έκθεση στον ήλιο. Αυτά τα φύλλα μελετάω εγώ», εξηγεί η Πάτερσον βάζοντας το κλαδί της κόκκινης βελανιδιάς σε ένα κουβά με νερό, κόβοντας το βυθισμένο στέλεχος, έτσι ώστε να διασφαλίσει ότι τα φύλλα θα παραμείνουν ζωντανά.
Προσαρμογή και κινητικότητα των δένδρων
Το αντικείμενο μελέτης της 39χρονης διδακτορικής φοιτήτριας Περιβαλλοντικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου της Κολούμπια, είναι η προσαρμογή και η «κινητικότητα» των δέντρων απέναντι στις κλιματικές αλλαγές και συγκεκριμένα στις αυξανόμενες μέσες θερμοκρασίες.
«Συνήθως κάποιος δεν σχετίζει ένα δέντρο με την έννοια της μετανάστευσης. Κάτι λογικό, καθώς το δένδρο δεν κινείται. Ωστόσο οι κοινότητες των δέντρων μετακινούνται κι αυτές αν και όχι όπως τα θηλαστικά ή τα έντομα. Κάποιος σπόρος που φεύγει από ένα δένδρο σ’ ένα σημείο του δάσους και φτάνει κάποια μέτρα παραπέρα και φυτρώνει, αυτή είναι μία μορφή «μετανάστευσης». Οι επιστήμονες, λοιπόν, εξετάζουν τα τελευταία χρόνια τις μετακινήσεις των δασών σε μέρη όπου μπορούν να ευδοκιμήσουν», λέει η Πάτερσον.
Το Black Rock είναι μάλιστα ένα εξαιρετικό δείγμα δάσους για μελέτη καθώς εκτεταμένα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί από τη δεκαετία του 1930 δείχνουν πώς έχει αλλάξει η κατανομή των δέντρων εκεί.
«Τα τελευταία 90 χρόνια, υπήρξε μια αλλαγή στη σύνθεση των δασών. Τρία είδη δέντρων έχουν δει τους πληθυσμούς τους να μειώνονται ή έχουν εξαφανιστεί εντελώς και 11 είδη έχουν προστεθεί, είτε μεταναστεύοντας φυσικά από το νότο ή έχοντας εισαχθεί ανθρωπογενώς. Εγώ προσπαθώ να μάθω ποιος μηχανισμός οδηγεί αυτή τη μετατόπιση και πώς αυτή επηρεάζει το δάσος αναφορικά με τις ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα που παράγονται», αναφέρει η επιστήμονας.
«Αποθήκες» διοξειδίου του άνθρακα
Τα δάση στις βορειοανατολικές ΗΠΑ λειτουργούν περίπου ως «αποθήκες» διοξειδίου του άνθρακα. Είναι, μάλιστα, από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Αν όμως η δασική σύνθεση μεταβληθεί ριζικά, αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά, και σε σημαντικό βαθμό, την ικανότητα αποθήκευσης άνθρακα της περιοχής, κάνοντας εν τέλει το δάσος να απελευθερώνει -αντί να αποθηκεύει- περισσότερο άνθρακα στην ατμόσφαιρα.
«Οι κόκκινες βελανιδιές που ευδοκιμούν εδώ είναι τόσο σημαντικές για αυτήν την περιοχή, καθώς επηρεάζουν την υγεία του εδάφους, την ποιότητα του νερού και τα θρεπτικά συστατικά του χώματος. Όταν αρχίζουν να μετατοπίζονται μεγάλοι πληθυσμοί δέντρων, αυτό το σύνθετο δασικό οικοσύστημα μπορεί να καταρρεύσει», εξηγεί η Πάτερσον, επισημαίνοντας πως κάποια είδη δέντρων είναι τόσο χωροκατακτητικά, όπως ακριβώς και κάποια είδη ζώων, που μπορεί τελικά να οδηγήσουν ένα δάσος σε μια μονοκαλλιέργεια κάτι που καθιστά το οικοσύστημα μη υγιές.
Ο παράξενος, για κάποιους, «δρόμος» που έχει τραβήξει η Πάτερσον σαν ερευνήτρια, δεν ήρθε βέβαια από τη μία μέρα στην άλλη ούτε ξάφνιασε τους δικούς της ανθρώπους. Όπως λέει η ίδια, μεγάλωσε βυθισμένη στη φύση, μέσα στα δάση καθώς ζούσε σε μια αγροτική πόλη της Πενσυλβάνιας.
«Λατρεύω την ηρεμία και την πολυαισθητική εμπειρία του δάσους. Μπορώ να κάνω μια βόλτα και να βρω ένα φυτό που δεν έχω ξαναδεί ή να ακούσω ένα νέο κελάηδισμα, να ανακαλύψω έναν περίεργο μύκητα. Τα δάση είναι καταπληκτικά», λέει η γυναίκα που ακόμα και τώρα έχει επιλέξει το σπίτι της να είναι μόλις 20 λεπτά μακριά από το Black Rock.
Οι αιωνόβιες βελανιδιές
«Αυτό το μέρος μου επιτρέπει να ηρεμήσω το μυαλό μου, αλλά και να το τονώσω ταυτόχρονα. Δεν βρήκα ποτέ άλλο περιβάλλον που να το κάνει αυτό», εξομολογείται και παράλληλα εξηγεί τη στρατηγική επιβίωσης της βόρειας κόκκινης βελανιδιάς, που αποτελεί το 70% αυτού του δάσους.
«Αυτές οι βελανιδιές μπορούν να ζήσουν έως και 350 χρόνια, οπότε είναι μακράς διαρκείας, παράγουν κυρίαρχους σπόρους [βελανίδια] και ανέχονται συνθήκες υψηλού στρες». Αξιοθαύμαστο για παράδειγμα είναι το γεγονός πως αν και το Black Rock Forest έχει υποστεί πυρκαγιές πολλάκις στο παρελθόν, τα βελανίδια μπορούν να επιβιώσουν υπόγεια έως ότου βελτιωθούν οι συνθήκες στο έδαφος ώστε να πετάξουν ξανά κλαδιά.
Ένας τεράστιος συνδυασμός ειδών
Ο Κέβιν Γκρίφιν, καθηγητής Φυσιολογίας Φυτών στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια, είναι ο επόπτης του διδακτορικού διπλώματος της Πάτερσον. Εξηγεί γιατί το Black Rock Forest είναι ένα τόσο σημαντικό μέρος για τη μελέτη της μετανάστευσης των δέντρων. «Συναντάται ένας τεράστιος συνδυασμός ειδών εδώ, καθώς τα είδη δένδρων που βρίσκονται συνήθως νότια ή βόρεια φαίνεται να συνυπάρχουν εδώ, στην κοιλάδα του Χάντσον», επισημαίνει ο καθηγητής και προσθέτει πως ένα εύρος φυτών ή ζώων και η γεωγραφική περιοχή στην οποία μπορεί να βρεθεί ένα είδος βρίσκεται σε συνεχή ροή.
Οι σειρές αλλάζουν φυσικά, δηλαδή τα είδη «ανακυκλώνονται», επεκτείνονται και συστέλλονται με την πάροδο του χρόνου, αλλά είναι η ταχύτητα της τωρινής αλλαγής που αφορά επιστήμονες όπως η Πάτερσον και ο Γκρίφιν.
«Εάν ο ρυθμός αλλαγής επιταχυνθεί σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας πρέπει να ξέρουμε ακριβώς τι ζημιά προκαλούμε στο οικοσύστημα. Για τα δέντρα που μεγαλώνουν και αναπαράγονται εξαιρετικά αργά, η μετανάστευση είναι μια τεράστια πρόκληση. Τα δέντρα δεν έχουν πόδια, οι σπόροι ταξιδεύουν σε μικρές αποστάσεις και πολλά πράγματα τρώνε αυτούς τους σπόρους, καθώς τα δέντρα χρειάζονται επικονιαστές και το κατάλληλο έδαφος για βλάστηση, οπότε η οικολογία είναι συναρπαστική αλλά όχι προφανής», τονίζει ο καθηγητής.
«Προσπαθούμε να χτίσουμε μια σαφέστερη εικόνα για το πώς επιβιώνουν τα δέντρα, πόσο ανταγωνιστικά είναι και σε ποιο βαθμό μπορεί ή όχι να είναι ικανά να συμβαδίσουν με αυτή τη μεταβολή στις κλιματολογικές συνθήκες», καταλήγει.
